Het is bij mij alweer een paar jaar geleden dat er een nieuwe auto is besteld. In de periode van oriëntatie op merk, kleur, type ontwikkelt zich geleidelijk een voorkeur naar een specifiek model. Je gaat over tot het bestellen en dan valt het op hoeveel er rondrijden. Vaak zie je de bevestiging van je keuze, doordat er meerdere gelijkgestemden zijn. Hieronder ligt de impliciete bevestiging, dan zal ik het wel goed hebben gedaan. Wanneer je 100.000 km verder bent, weet je het vaak pas echt zeker. Ik had deze week zo’n zelfde soort gevoel bij een presentatie over led-belichting.
Ik vermoed dat velen van u geabonneerd zijn op verschillende digitale nieuwsbrieven. Ik krijg er ook dagelijks meerdere in de mailbox geparkeerd. Even aanklikken, scannen en daarna in de ‘verwijderde items’. Deze week waren er meerdere items over LED: reclame, onderzoek en promotie. Het kon niet op, zo leek het wel. Afgelopen maandag een terugbelnotitie in de mailbox om een led-leverancier te bellen voor een nadere kennismaking.
De hoeveelheid nieuws en de terugbelnotitie vielen bij mij in de agenda samen met een bezoek aan het Improvement Center in Bleiswijk. Samen met twintig medewerkers van de Rabobank en een delegatie van een grote led-producent, hebben we de actualiteit van led verkend. Een interessante bijeenkomst waarin de voor- en nadelen naar voren zijn gekomen. Tevens hebben we gekeken naar de kansen en belemmeringen bij de financiering van deze projecten. Belangrijk om in de wederzijdse kennisontwikkeling te investeren om de kansen en uitdagingen van de nieuwe technologie te kunnen beoordelen bij het adviseren van telers. Overigens doen we dit als Rabobank niet exclusief met één leverancier, maar dat zult u begrijpen.
Rondom led leven veel percepties. Duur, niet praktijk gereed, niet in iedere teelt werkbaar, geen led-teeltkennis aanwezig, etc. Voldoende redenen te verzinnen om je hierover niet te gaan oriënteren. Maar blijkbaar is er wat gaande in de markt. De samenloop van omstandigheden in mijn agenda deze week maakte mij dat duidelijk. Meer en meer siertelers maken de overstap naar led-belichting. Ook wordt er door meerdere telers op kleinere schaal geëxperimenteerd.
Bij snijrozen, chrysanten, gerbera en potplanten nemen de hectares met led-belichting gestaag toe. Iedere nieuwe gewasgroep betaalt leergeld waarna er vervolgens meerdere schapen over de dam volgen. Mijn beeld is niet dat er al kuddes over de sloot aan het springen zijn, maar georiënteerd wordt er zeker. Daarmee ben ik terug bij de metafoor van de auto aankoop. Je oriënteert, je twijfelt, kijkt nog eens verder, je weegt de argumenten af en komt tot een keuze.
Mijn eigen inzicht is dat led bij enkele teelten de status van innovatief, daarmee extra risicovol, voorbij is. Daar is figuurlijk gesproken, de eerste 100.000 km gereden. Bij andere teelten in de sierteelt moet de kennis nog worden opgebouwd en is het vertrouwen nog niet geheel daar. Niettemin verwacht ik ook dat in andere teelten led-belichting meer en meer een standaard investeringsafweging wordt. Daarmee is led wat mij betreft geen nieuwe hype meer, maar duidelijk onderweg naar de fase van een normaal af te wegen investeringsbeslissing.
