Een van de ontwikkelingen die tijdens een week Brazilië in het oog sprong was dat veel jongeren in Holambra het bedrijf van de ouders hebben overgenomen. De tuinbouw is ze met de paplepel ingegoten en daarom heeft de jeugd er affiniteit mee. Maar belangrijker nog: in de potplantenteelt wordt momenteel goed geld verdiend in Holambra.
Uiteindelijk draait het daar toch om. Om perspectief. Een goed inkomen. Als er geld verdiend wordt dan verdwijnen imago, vieze randjes onder de nagels of een beetje zweet op het voorhoofd naar de achtergrond. Als de noeste arbeid maar beloond wordt in de vorm van een prachtige buitenkeuken en een zwembad in de achtertuin, zoals de Braziliaanse ouders bijeen hebben gezwoegd. Dan willen de jongeren hen wel volgen.
Interessant aan de Braziliaanse jongeren is dat ze – bijna geen uitgezonderd – op stage in het buitenland kennis hebben opgesnoven. In Nederland, Engeland, de Verenigde Staten of elders. Ze pikken een taal mee, leren over bijvoorbeeld de phalaenopsisteelt, de mogelijkheden van energiebesparing of mechanisatie van het productieproces. Altijd goed om over de grenzen te kijken.
De Brazilianen staan daar niet alleen in. Nederlandse jongeren doen dat sinds jaar en dag. Eerst een paar maanden buitenland en dan de tuin in.
Ik verbaasde me er niet over dat ik in Brazilië Nederlandse stagelopers ontmoette. De Zwinkeltjes en de Duijvesteijntjes van deze wereld. Dat zegt ook wat over het perspectief voor jonge ondernemers bij ons. Dat is er – ondanks dat een aantal teelten het momenteel zwaar heeft – wel degelijk. Zolang het vooruitzicht bepaald wordt door een luxe bungalow en een dikke BMW…
Arie-Frans Middelburg
