Wat een grote teleurstelling zeg, de ODE wordt niet in 2020 aangepast. Veel tuinbouwondernemers balen als een stekker vanwege een fors hogere elektrarekening. Wij balen ook, er zijn tenslotte door een breed tuinbouw collectief, onder leiding van Glastuinbouw Nederland, veel inspanningen verricht. Wanneer ik goed luister naar Sjaak’s Topics van afgelopen week, wordt de komende periode het spel gespeeld over de ODE tarieven voor 2021. Dus volle bak de schouders er weer onder. Ik ben van mening dat dit moment ook een goed moment van reflectie is. Reflectie voordat geprobeerd wordt Den Haag in beweging te krijgen.
De glastuinbouw is al jaar en dag een sterk innovatieve en krachtige sector die weet wat zij wil. Door op het juiste moment aan de juiste tafels te zitten zijn historisch mooie voordelen gegroeid zoals het ETS-systeem (Emission Trading System), korting op de energiebelasting, het programma Kas als Energiebron en andere instrumenten. Dit heeft de sector gebracht waar we vandaag staan: een florerende en dynamische sector.
Er is echter een nieuwe realiteit ontstaan met een andere dynamiek in politiek Den Haag waar net als de veehouderij ook de tuinbouw last van heeft. De sectoren worden onvoldoende gehoord en gezien waardoor beleidsaanpassingen zo maar als een verrassing oppoppen. ODE als sprekend voorbeeld. Het resultaat kennen we.
Wanneer je naar de lange termijn kijkt, wordt het klimaat het item van de toekomst. Het klimaatakkoord is daar de bekrachtiging van. De ingezette ambitie is fors, zeker ook voor de glastuinbouw. Hoewel formeel nog niet ondertekend, is de stip op de horizon wel gezet. De huidige lage gasprijs, de hogere ODE, ze werken niet mee aan de realisatie van de klimaatambities van de tuinbouw. Het remt de snelheid van innovatie en vernieuwing op dit terrein. We zien het om ons heen gebeuren: Ondernemers die weer investeren in WKK’s, logisch op bedrijfsniveau, niet vanuit de lange termijn sector ambitie.
Je kunt op je klompen aanvoelen dat ergens binnen de komende 24 maanden verschillende wetten en regels stevig op de schop moeten om de klimaatambities realiseerbaar te houden. Daarmee komt de investering in een WKK, vermoed ik, in een ander daglicht te staan.
Je ziet dat verschillende dossiers zoals ODE, Pfas, het ETS en CO2-sectorsysteem eigenlijk bij elkaar komen in het grote dossier “klimaat”, lees CO2-heffing. Dat er snel een oplossing moet komen is duidelijk. Echter de optelsom van genoemde dossiers is al complex binnen tuinbouw, wanneer je alle andere sectoren erbij optelt, dan zie je waar we vandaag staan: impasse en veel denkkracht om te werken naar een brede evenwichtige oplossing voor behoud toekomstbestendige bedrijven en een internationaal perspectiefvolle sector. En dat kost veel tijd.
Ik gun de sector, en u als ondernemer, om naar die stip op de horizon te kijken. Een aanpak voor de ODE is nodig, de strategische stap vooruit is echter om mee te denken in de langetermijnoplossing: een evenwichtig klimaatheffingsyteem. Wanneer ik goed luister in Den Haag, vermoed ik dat dit een CO2-heffing systeem wordt. Naarmate je meer belast, betaal je een hogere rekening, minder het klimaat belasten geeft daarmee een concurrentievoordeel. In CO2 komen namelijk veel van de genoemde dossiers samen. Gezien het gasgebruik in de sector zal een dergelijk systeem de tuinbouw hard kunnen raken. Maar ook het veilig stellen van CO2 uit bijvoorbeeld de haven hoort hier ook bij.
ODE inwisselen door mee te denken in het ’klimaatheffingsysteem’, zou zo maar eens de strategische zet van 2020 kunnen zijn. Wel spannend. De belangen tussen grote en kleine bedrijven, maar ook tussen energie-intensief en energie-extensief, zijn tegengesteld. Er zou zo maar eens een mooi spel op de wagen kunnen komen. Ben benieuwd of het gaat lukken om als sector de stap vooruit te kunnen maken. Ik zet mijn geld erop dat dit moet kunnen lukken, mits iedereen dezelfde stip op de horizon wil zien. Ik ben benieuwd.
