Slimme drainage moet bodemdaling tegengaan

De boomkwekerij in regio Boskoop gaat dit jaar een project starten tegen bodemdaling. Bedoeling is om de reeds aanwezige drainage slimmer te maken.

Driekwart van de provincie Zuid-Holland is altijd al gevoelig voor bodemdaling. Het fenomeen speelt met name in het Groene Hart, waar de veenbodem soms wel een paar centimeter per jaar zakt: als gevolg van te weinig vocht waardoor het veen gaat inklinken.

Sinds de afgelopen droge zomer zet de bodemdaling echter op allerlei plaatsen sterker door. Op bebouwde grond is het erger dan op open grond, wat onder andere komt doordat het ’s zomers warmer is en blijft in steden (en dorpen): straling vanuit de bodem is dan sterker, waardoor het veen extra krimpt en de bodem dus meer zakt.

Ook regio Boskoop heeft te kampen met bodemdaling, maar in mindere mate dan bijvoorbeeld in het veenweidegebied waar veehouderij zit. Ten behoeve van de boomkwekerij wordt het grondwaterpeil in regio Boskoop namelijk hoger aangehouden. Afgelopen zomer hebben gewassen wel meer vocht aan de grond onttrokken dan anders.

Van oudsher worden Boskoopse percelen opgehoogd met aanvulgrond, niet zozeer om bodemdaling tegen te gaan, maar meer om de afvoer van kluiten te compenseren. Nu de bodem verder zakt, is verhogen met aanvulgrond waarschijnlijk niet meer afdoende. „Het is ook moeilijk uit te rekenen hoeveel aanvulgrond je extra nodig hebt, als er meer drogere zomers komen zoals vorig jaar”, zegt Henk van der Smit, gebiedsdeskundige van stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop.

Van der Smit ziet peilgestuurde drainage als een effectieve maatregel tegen bodemdaling. „Dan erodeert de bodem minder in een droge zomer, want je houdt het vochtgehalte beter op peil via de bestaande drains”, legt Van der Smit uit. Daarnaast bevordert peilgestuurde drainage de capillaire werking in de grond, waardoor gewassen via de wortels makkelijker vocht kunnen opnemen. Bovengronds blijven ze dus droog, wat een bijkomend voordeel geeft. „Dan zijn ze minder gevoelig voor ziekten”, aldus Van der Smit.

Op verzoek van de stichting zet Broere Beregening nu een project op rond peilgestuurde drainage. Nagenoeg alle percelen in regio Boskoop zijn al gedraineerd, maar de aansturing verloopt nog via vlotters. Binnen het project zal bij een aantal kwekers de vlotters worden vervangen door sensoren. „Met sensoren heb je meer mogelijkheden om de drainage aan te sturen”, legt Arie-Jan Broere uit. „De sensor bepaalt hoeveel water je inlaat, en uitlaat.”

Achter de schermen is Broere druk met de nodige regeltechniek. Het project zal nog dit jaar beginnen. „We gaan de drainage slimmer maken.”

Geprobeerd wordt om het project in regio Boskoop onderdeel te maken van een zogeheten regiodeal die is afgesloten: de provincies Zuid-Holland en Utrecht, de gemeenten Alphen aan den Rijn, Gouda en Woerden alsmede de hoogheemraadschappen van Rijnland, De Stichtse Rijnlanden alsmede Schieland en de Krimpenerwaard gaan met andere partijen (waaronder bedrijfsleven) de bodemdaling in de grotere regio gezamenlijk aanpakken. De Rijksoverheid trekt hiervoor €10 miljoen uit.

Bodemdaling speelt trouwens ook elders in Nederland. Het Planbureau voor de Leefomgeving schat dat de maatschappelijke kosten hiervan (schade door verzakkingen en verlies van landbouwgronden) tot het jaar 2050 €22 miljard zullen bedragen.