In zijn halfjaarlijkse World Economic Outlook, schrijft het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat de wereld te maken heeft met een unieke crisis. Voor het eerst sinds de Grote Depressie in de jaren dertig van de vorige eeuw, komen zowel ontwikkelde als opkomende markten tegelijkertijd in een recessie. De groei van de wereldeconomie komt volgens het IMF uit op -3%. In oktober 2019 ging het fonds nog uit van 3,3% groei. Als de verspreiding van het coronavirus piekt in het tweede kwartaal en begint weg te ebben na de zomer, dan ziet het IMF in 2021 de wereldeconomie met 5,8% groeien. Dat herstel zal dus onvoldoende sterk zijn om de schade uit 2020 goed te maken.
Net zoals bij andere soortgelijke organisatie en banken die voorspellingen over economische groei maken, geldt ook voor het IMF dat die voorspellingen de resultaten zijn die uit de zware economische modellen komen.
Een oceaan van wetenschappelijk onderzoek toont echter sinds jaar en dag onomwonden aan dat die modellen alles behalve nauwkeurig zijn. Hoe slecht hun track record ook is in normale economische jaren, de modellen worden écht nutteloos rondom omslagpunten in de economie, dus de overgangen van groei naar krimp en vice versa. Het is alsof in je auto de wijzers die aangeven hoeveel brandstof je hebt en hoe hard je rijdt, stuk zijn maar je moet voorspellen hoe lang je erover zal doen om vanuit Amsterdam naar Maastricht te rijden.
Uit onderzoek blijkt dat de analistengilde samen elk omslagpunt in de Amerikaanse economie in de afgelopen decennia gemist heeft. In 2008 en 2009 waren er 62 recessies: niet één was voorspeld in het jaar ervoor. Ook de recessies in 2011 en 2012 verschenen niet op de economische radarschermen in 2010.
Die beroerde track record heeft een paar mogelijke oorzaken. Gebrek aan tijdige informatie, is er een van. Economische modellen maken voorspellingen met de gegevens die erin gestopt worden. Hoe minder harde cijfers en hoe meer aannames, des te minder betrouwbaar de einduitkomst is.
Als de ontwikkelingen dan ook nog zeer snel gaan, zoals met de coronacrisis, dan kunnen de modellen dat per definitie niet bijhouden. Tel daarbij het feit dat ze geen rekening houden met schokken, zoals de uitbraak van een virus, en het mag duidelijk zijn dat ramingen gemaakt ten tijde van een crisis, met heel wat korrels zout genomen moeten worden. Daarbij geldt hoe ernstiger de crisis en hoe sneller de ontwikkelingen elkaar opvolger, des te meer korrels nodig zijn.
Het bovenstaande geldt niet alleen voor economische modellen, hetzelfde geldt voor iedereen die iets probeert te zeggen over toekomstige groei…zoals ik. We maken nu iets mee wat ongekend is, in de zin dat een schok zoveel landen tegelijkertijd zo hard raakt. Dat betekent dat het veel lastiger is dan voorheen iets te zeggen over hoe een en ander verder zal verlopen.
Dat gezegd hebbende: juist in dit soort omstandigheden is het goed terug te vallen op logica. Ik verwacht nog steeds dat de economische groei in de tweede helft van het jaar zal herstellen. Niet omdat ik per se een optimist wil zijn maar op basis van de volgende redenering.
Economische schade komt vooral door wegvallende mondiale handel door lockdowns en social distancing beleid in Europa, de VS en de rest van de wereld. Beide zijn een direct gevolg van de verspreiding van het virus. Die verspreiding lijkt te vertragen. Niet in één land, maar wereldwijd. Er wordt al veelvuldig gesproken over het versoepelen van de genomen maatregelen. Dat zal niet zo snel gebeuren als dat ze ingesteld zijn, zou ook onverantwoord zijn, maar de trend van meer en strengere lockdowns kan wel eens gedraaid zijn. We zijn er nog niet, helaas, en het grootste deel van de economische schade moet in mijn optiek nog komen, in het tweede kwartaal. Maar waar het mij om gaat is de richting waarin de situatie zich ontwikkelt.
Ik kan niet anders dan op basis van feiten werken met de aanname dat de verspreiding van het virus verder zal vertragen. Dat op zijn beurt betekent dat er vroeg of laat onvermijdelijk een punt komt waarop de verspreiding stopt en vervolgens gaan wegebben. Het is het beste te vergelijken met een biljartbal die je hard raakt met je keu. Die vliegt eerst over de tafel heen maar vertraagt mettertijd en stopt uiteindelijk.
Trek ik die redenering door, dan zal dat de weg vrij maken voor eerst (verdere) versoepeling van het stay at home beleid en uiteindelijk intrekking ervan. Omdat, zoals ik al zei, dát beleid de belangrijkste reden is voor de economische schade, in de zin dat de groei wordt geraakt, mag je ervan uit gaan dat de economieën navenant langzaam aan zullen gaan herstellen. Aangezien de verspreiding van het virus zoals gezegd lijkt te vertragen, zou het me, met het oog op de snelheid van ontwikkelingen sinds de uitbraak, niet verbazen als dat herstel vanaf de zomer of erna begint.
Dit verwacht ik, zoals gezegd, onder de aanname dat het virus de komende maanden weg zal ebben. Dat is een aanname die niet stoelt op hoop maar, zoals ook eerder uitgelegd, de situatie die ik om me heen zie. Als dat verandert, dan verandert ook mijn inschatting van de toekomst.
