Wanneer je kijkt naar de langetermijnuitdagingen van de glastuinbouw dan ligt er best wat op het bordje. Ik denk aan de export die door een mogelijke Brexit flink getroffen kan worden. Ik denk aan maatschappelijke eisen op verduurzaming waardoor milieumaatregelen moeten worden genomen en als uitvloeisel hiervan bedrijfscertificering steeds meer energie vraagt. Ik denk aan de uitdagingen die er liggen om de energietransitie vorm te geven zoals voorgesteld in het nog vast te stellen klimaatakkoord. En waar ik het vandaag over wil hebben, is de afnemende beschikbaarheid van seizoensarbeiders. Op korte termijn dient de huisvesting voor deze onmisbare schakel in de bedrijfsvoering in orde te zijn en verdienen medewerkers een goed verblijf. Op wat langere termijn zijn investeringen in automatisering en robotisering noodzakelijk om de volgende stappen te kunnen maken.
Vorige week was ik bij een vermeerderingsbedrijf voor planten in zachtfruit. Een prachtig en strak georganiseerd bedrijf waar een grote behoefte is aan personeel om planten te sorteren en om aardbeien, blauwe bessen en frambozen te plukken en te verpakken. In het laagseizoen zijn er 150 Poolse medewerkers actief, in het hoogseizoen ongeveer 350 medewerkers. Geen vaste contracten, allemaal seizoenkrachten die tijdelijk in dienst worden genomen. Ongeveer 80% komt jaarlijks terug. Daarmee is het elk jaar weer een uitdaging de arbeidsbezetting in orde te krijgen.
Tijdens het rondje op het bedrijf liepen we ook naar de huisvesting op het bedrijf. Twee grote groepshuisvestingen waar ieder 175 medewerkers gehuisvest kunnen worden. Degelijke 4 tot 6 persoonskamers, wc- en doucheruimtes, wasmachineruimte, voetbalveld, een bescheiden fitnessruimte, een recreatiezaal, goede wifi en een grote gemeenschappelijke keuken waar driemaal per dag goede en gezonde maaltijden worden bereid door een lokale cateraar. Het bedrijf is hard op weg om het certificaat Agrarisch Keurmerk Flexwonen binnen te halen. Ik was onder de indruk hoe strak deze migrantenhuisvesting is ingericht en georganiseerd. Ik vermoed u ook wanneer u deze beschrijving leest.
In het verdiepende gesprek na de rondleiding hebben we het over de afhankelijkheid van arbeid voor nu en in de toekomst. Beschikbaarheid van goed gemotiveerd personeel is een must. Robotisering of automatisering is op dit moment en de komende jaren geen optie. Simpelweg, de techniek of innovatie gaan met de kennis van nu de eerstkomende jaren nog geen oplossing bieden voor het beschikbaarheidsvraagstuk. Bezochte ondernemer heeft geen keuze. Zonder productiepersoneel loopt de boel vast. De stap om zoveel mogelijk van het personeelsmanagement in eigen beheer te nemen is hier 10 jaar terug al genomen. Regie op eigen continuïteit noemen we dat.
Een minicamping volstaat al heel lang niet meer. Het duurzaam investeren in het menselijk kapitaal hoort daarbij. Zoals één van de directieleden (de vrouw van) treffend zei: „Wanneer je zelf hard gewerkt hebt, wil je toch ook gewoon goed kunnen ontspannen en er fatsoenlijk bij zitten.” Een logische redenatie die het daarmee ook gelijk simpel maakt. De vrouwelijke toon laat zien dat het huisvestingsvraagstuk hier is verheven van uitdaging naar onderscheidend vermogen.
Door de mens centraal te zetten en daarbij de mens zich op het werk thuis te laten voelen. Daarmee weten ze mensen (of waren het nu arbeidsmigranten?) te binden en te boeien en wordt de continuïteit van het bedrijf veiliggesteld. Worstel je nog met de beschikbaarheid aan voldoende menselijk kapitaal? Een beetje vrouwelijke touch kan je misschien wel goed op weg helpen. Waarbij de vraag wel is, wie woont over 10 jaar nog in deze huisvesting wanneer we denken dat robotisering en automatisering de meeste handjes overbodig hebben gemaakt?
