De huidige mededingingswetgeving staat grote verduurzamingstransities binnen de land- en tuinbouw in de weg. Boeren en tuinders mogen geen gezamenlijke afspraken maken over verhoging van de prijs van hun producten. Het doorrekenen van de kosten van grootschalige milieu-innovaties is daarmee onmogelijk. Dat stelde Joris Baecke, portefeuillehouder Plantgezondheid bij LTO Nederland op 29 augustus in het tv-programma Radar van AvroTros.
„Alle vingers wijzen naar de land- en tuinbouw”, zo concludeerde Radar-presentatrice Antoinette Hertsenberg gisteren. In een reportage lieten de programmamakers drinkwaterbedrijf Dunea en de koepel van drinkwaterbedrijven Vewin aan het woord. De waterbedrijven luiden de noodklok over het toenemend aantal overschrijdingen van de normen voor emissie van chemische gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten naar het oppervlaktewater.
Boeren en tuinders willen volgens LTO Nederland best stapsgewijs het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten drastisch verlagen en zelfs overstappen op biologische teeltmethoden, mits de kosten daarvan gedekt worden door een voldoende hoge opbrengstprijs. Tot nu toe zijn met name supermarkten volgens Baecke echter niet bereid daarvoor te betalen.
Eén vuist maken
Op de vraag van Hertsenberg of de sector dan niet één vuist kan maken om een betere prijs te krijgen voor duurzaam geproduceerde producten, antwoordde Baecke dat de huidige mededingingswetgeving dat niet toestaat. „Daarom willen wij op dat gebied juist meer ruimte.” Kartelwaakhond ACM richt zich volgens Baecke vooral op het creëren van een zo laag mogelijke prijs voor de consument. „Wij willen een eerlijkere verdeling van de marge over de schakels in de keten, waardoor ook de extra inspanningen van de teler om tot duurzamere producten te komen, vergoed wordt.”
Tweede Kamerlid Jaco Geurts (CDA) pleitte in dat verband tijdens de uitzending voor de aanstelling van een ’voedselscheidsrechter’ die bindende uitspraken kan doen in geschillen tussen boeren en tuinders en inkopers van supermarkten over eerlijke inkoopvoorwaarden. In Engeland functioneert zo’n voedselrechter al, terwijl er in Italië, Spanje, Duitsland en Frankrijk over wordt nagedacht. Hij stelde tevens dat het tijd is dat de Tweede Kamer de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de opdracht gaat geven meer te kijken naar het belang van de voedselproducent in plaats van alleen maar naar de laagste prijs voor de consument.
’Voedselparadox’
In de reportage stelde hoogleraar Politicologie Herman Lelieveldt – verbonden aan University College Roosevelt in Middelburg en schrijver van het boek ’De voedselparadox’ – dat de consument bereid is voor duurzame producten te betalen, maar alleen als anderen dat ook doen. „Het probleem is dat goede en slechte producten naast elkaar in het schap van de supermarkt liggen, waarbij de slechte veel goedkoper zijn dan de goede. In die lage prijs zijn echter niet de kosten doorgerekend van bijvoorbeeld het zuiveren van het oppervlaktewater. Die betalen we wel via de waterzuiveringsheffing. Dat is de paradox.”
Bekijk hier de uitzending.
