Ruim een jaar geleden schreef ik een column over de dilemma’s van gewasbescherming. Wel of niet binnen de lijntjes kleuren was de steen die ik in het water heb gegooid, buiten de lijnen is geen optie. We zijn nu ruim een jaar verder en mijn zorgen over dit dossier nemen alsmaar toe. Onderweg merk ik dat ik daarin niet de enige ben. Wekelijks word ik hierop aangesproken door telers, leveranciers en belangenbehartigers. Afgelopen weken heb ik meerdere ondernemers gesproken die de noodkreet hebben geuit dat het zo echt niet langer kan met het krimpende middelenpakket en daardoor het rendement van het bedrijf onder druk komt te staan. En ik kan u verzekeren, dit zijn niet de minste telers. De uitdagingen rondom gezond telen met een geïntegreerde ziekte- en plaagbeheersing (IPM), zijn complex en de context is niet minder uitdagend.
De maatschappelijke druk is dusdanig hoog dat de politiek zijn ambitie haast dagelijks omhoog bijstelt om op dit dossier punten te scoren. Het resultaat is dat het gewasbeschermingsmiddelenpakket in hoog tempo wordt afgebouwd. Bijkomend nadeel, de nieuwe groene middelen komen niet snel genoeg los door hoge kosten door veel criteria en de zorgvuldigheid van wetenschappelijk onderzoek. Bij een nieuwe toelating voor een gewas(groep), reken maar gerust op een kleine miljoen euro. Dus iedereen snapt dat niet voor ieder gewas een toelating meer wordt geregeld, omdat de investering simpelweg niet wordt terugverdiend. De sierteelt is dus de dupe naast alle kleine teelten in Nederland en verschraling van het sortiment ligt op de loer.
Er is natuurlijk wel wat te zeggen voor de politiek ambitie. Uiteindelijk willen we allemaal gezond en fit oud worden. Dat bijen de belangrijkste bron zijn van bestuiving en bevruchting, staat buiten kijf. Dat toelatingsonderzoek nodig is naar hoeveel gewasbescherming in de honing terecht komt, snapt ook iedereen. De vraag die wel opkomt, wat zijn verantwoorde toepassingen? Iedere dag een aspirine is ook niet normaal, maar soms heb je er één nodig. En wanneer de hoofdpijn echt niet opknapt, dan weet de specialist wel raad met een zwaarder middel dat niet vrij in de apotheek verkrijgbaar is. Niemand die dan ’Nee, dankjewel’ zegt. Hiermee onderschrijf ik ook het argument van de medicijnkast zoals Glastuinbouw Nederland beoogt. De minister heeft er ook wel oren naar, maar de context van politiek en maatschappij biedt nagenoeg geen ruimte stel ik vast.
Hoe kan de sector de uitdagende context van maatschappij en politiek nu het hoofd bieden? Het positief beïnvloeden van deze belanghebbenden is mijn inziens een keiharde must. Ik geloof erin dat transparant zijn over de dingen die je doet, een enorme bijdrage kan leveren. Certificering op het hoogste niveau is daarbij een must. Maar certificeren (en je hieraan houden) is niet genoeg. Transparant zijn over je dilemma’s om een gezonde teelt te houden, is hier zeker ook nodig. Het dilemma om je oogst (deels) verloren te moeten laten gaan en daarmee je inkomen te verliezen. Of het dilemma van de voedingstuinbouw om een mindere bijdrage te kunnen geven aan voldoende voedsel in het schap. Of dat bepaalde bloemen en planten niet meer geteeld kunnen worden, omdat ze niet weerbaar genoeg zijn. Dilemma’s zat om te delen. Ik hoor hier vrij weinig mensen over en lees er beperkt over in de media. Houd iedereen wijselijk zijn mond? Onderweg, dan hoor ik ze wel. Dan zijn het ondertussen noodkreten geworden, waar ik deze column al mee begon.
Het dilemma van de gezonde teelt vraagt omdenken. Transparant zijn en communiceren over wat gewoon echt top gaat, dat is niet moeilijk. Daar grossiert de tuinbouw immers tenslotte in. Te denken valt aan belevingsproducten, rijk aan vitamines, luchtzuivering en CO2-opslag. En communiceren over de dilemma’s, dat vraagt echt lef. Het kan echter beter, ook als geeft het soms slapeloze nachten.
Ik geef één voorbeeld wat mij inspireert in het kader van omdenken. Wel eens verdiept in de jagerswereld? Deze hebben afgelopen jaren de weg naar buiten gekozen door transparant te communiceren richting politiek en maatschappij. Het effect mag er zijn: waar in 2012 nog 30% van de bevolking tegenstander was van het duurzaam benutten van wild en 36% voor, zijn de cijfers nu: 6% tegen en 61% voor. Het kan dus wel om invloed te hebben op de maatschappij door om te denken in je communicatie! Van reactief naar actief. Ik zou zeggen, leer omdenken als een jager. Dat is wat dit dossier keihard nodig heeft.
