Als onderdeel van de Kennisagenda Aardwarmte zijn dit jaar zes nieuwe geothermieonderzoeken van start gegaan waarmee in totaal €192.900 is gemoeid, zo meldt Kas als Energiebron. Het gaat om onderzoek naar: verbetering van putspecificaties, ’radial jetting’, microbiologie in geothermische putten, regionale veldontwikkeling, ’slim hole’ boren en de temperatuurgradiënt van aardwarmte bij geologische breuksystemen.
De serie van zes onderzoeken is vanaf maart 2017 van start gegaan. De onderzoeken kennen looptijden variërend van vijf maanden tot ruim anderhalf jaar. Het gaat daarbij om de volgende onderzoeken:
1 Verbetering putspecificaties in verband met de RNES-regeling
start: 1 april 2017 | eind: 1 september 2017 | budget: €18.000
Dit project brengt de gegevens- en analysebehoefte van betrokken partijen in kaart en defineert een complete en duidelijke set put-test specificaties. Voor elk geothermieproject is een goede schatting nodig van de potentiële productie (P90- waarde). Dat is niet alleen van belang voor de businesscase, maar ook voor de eventueel aan te vragen verzekeringsregeling van EZ (RNES regeling). Na de boorfase moet de P90-waarde geverifieerd worden conform de put-test specificatiemethode van TNO-AGE. Die specificaties worden echter niet altijd op dezelfde wijze geïnterpreteerd, wat kan leiden tot afwijkingen van de beoogde uniforme aanpak. Ten slotte speelt het type gegevens waaraan behoefte is bij de operator, TNO-AGE en RVO een rol. Ook die verschillen, wat kan leiden tot extra opslagcapaciteit en dus kosten.
2 Laboratoriumtest ’radial jetting’
start: 1 mei 2017 | eind: 31 december 2017 | budget: €40.000
In dit onderzoek wordt de ’radial jetting’ technologie getest in een lab in een situatie vergelijkbaar met Nederlandse geothermische omstandigheden op het gebied van reservoirgesteente en putafwerking. ’Radial Jetting’ is een veel toegepaste techniek om debieten van diepe olie- en gasinstallaties te verhogen. Deze techniek zou volgens TNO tot een belangrijke vergroting van het debiet in aardwarmte-installaties kunnen leiden. Dit kan vervolgens een daling van de kosten per gigajoule van geothermische warmte in diepe putten betekenen.
3 Microbiologie in geothermische putten
start: 1 maart 2017 | eind: 1 oktober 2018 | budget: €23.900
Dit project beoogt via een case-studie te komen tot een protocol waarmee nieuwe en operationele geothermie-systemen kunnen voorkomen dat hun systemen door bacteriewerking verstopt raken. Bacteriën kunnen verstoppingen veroorzaken van injectiesystemen en gevaarlijke H2S-vorming.
4 Regionale veldontwikkeling aardwarmte
start: 1 juni 2017 | eind: 30 juni 2018 | budget: €45.000
Dit onderzoek richt zich op de ontwikkeling van geothermische systemen op regionale schaal. Een essentieel probleem bij het ontwikkelen van diepe geothermieprojecten in Nederland is dat geothermische veldstudies vaak beperkt zijn tot het vergunningsgebied. Dat resulteert in projecten die verre van optimaal functioneren en beperkt worden in het gebruik van de beschikbare middelen.
5 Exploratie aardwarmte met ‘slim hole’ boren
start: 1 augustus 2017 | eind: 31 december 2017 | budget: €16.000
Dit project onderzoekt de mogelijkheid van het boren van ’slim hole’ exploratieputten om zo meer informatie te verkrijgen over het geothermisch potentieel en het verkleinen van de risico’s voor het boren van een geothermisch doublet. In gebieden waar in het verleden niet geboord is voor de olie- en gas industrie, is de geologische kennis van de ondergrond namelijk beperkt. De ’slim hole’ putten zijn goedkoper dan een normale ’full size’ boring. ’Slim hole’ exploratie kan mogelijk ook bevorderen dat meerdere potentiële operators gezamenlijk een exploratie doen in een gebied.
6 Temperatuurgradiënt aardwarmte bij breuksystemen
start: 1 juli 2017 | eind: 1 maart 2018 | budget: €50.000
Deze studie richt zich op afwijkende temperatuurgradiënten nabij grootschalige breuksystemen in de on-shore ’West-Netherlands Basin’ en de ’Roer Valley Graben’.
In aardwarmteprojecten is een goede voorspelling van de temperatuur essentieel. De gemiddelde gradiënt in Nederland is 3,1ºC per 100 m. Lokaal kan dat anders zijn, bijvoorbeeld in de Roer Vallei. Dat lijkt te maken te hebben met breuksystemen in de ondergrond. In dit onderzoek wordt gekeken waar zulke anomalieën zich bevinden, hoe die gekoppeld kunnen worden aan breukstructuren, wat de eigenschappen zijn van gerelateerde breukzones, waar zulke temperatuur anomalieën nog meer te verwachten zijn en wat de potentiële gevolgen (positief en negatief) kunnen zijn voor geothermische projecten.
