EU wil import planten met hoog risico verbieden

De EU stelt lidstaten voor om de import van hoog-risico-planten uit derde landen te verbieden. Het betreft uitgangsmateriaal voor diverse bloemisterij- en boomkwekerijgewassen. Nederland zet daarom alles op alles om die import te behouden. De NVWA en vakorganisaties roepen belanghebbende bedrijven op om zich ook te laten horen.

Het importverbod is nog niet definitief, maar wel mogelijk. Half juli maakte de Europese Commissie (EC) een conceptlijst bekend van 39 hoog-risico-planten. Volgens de EC zijn dat houtige gewassen die, bij import uit derde landen ofwel landen van buiten de EU, een hoog risico met zich meebrengen: insleep van een ziekte of plaag die schadelijk is voor de EU.

Actie
Gelijk na de bekendmaking trommelden de NVWA en vakorganisaties belanghebbende kwekers en handelaren op voor een bijeenkomst bij Royal FloraHolland in Aalsmeer. Omdat de conceptlijst diverse geslachten bevat waarvan het uitgangsmateriaal uit derde landen essentieel is voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Belanghebbenden hebben de mogelijkheid om te reageren op de conceptlijst (zie kader). Zo’n zogeheten EU-stakeholderconsultatie duurt altijd 30 dagen. Publicatie van de conceptlijst was niet eerder mogelijk, zei Bram de Hoop, beleidsmedewerker plantgezondheid NVWA op de bijeenkomst in Aalsmeer. „Dat hadden we graag gewild, maar de EC heeft veel tijd nodig gehad voor interne consultatie.”

Verdere procedure
De EC heeft eerder wel data vastgesteld waarop bepaalde zaken geregeld of besloten moeten zijn. Het mogelijke importverbod zal onderdeel worden van de nieuwe EU-Plantgezondheidsverordening die op 14 december 2019 in werking treedt. In die verordening staat letterlijk: op 14 december 2018 (dus exact een jaar voordat de verordening ingaat) moet de EU een besluit hebben genomen over welke import uit derde landen daadwerkelijk wordt verboden.

De EU zal eerst nog een indicatief besluit nemen, op 5 of 6 september 2018, dus nadat alle belanghebbenden de kans hebben gehad hun zegje te doen over de conceptlijst. Daarna vindt op 28 september 2018 in Brussel een sectorbijeenkomst voor derde landen plaats, waarna zij 60 dagen de tijd hebben om te reageren via de Wereldhandelsorganisatie.

Criteria verbod
De conceptlijst leek half juli wel uit de lucht te komen vallen, maar formeel heeft Brussel reeds in 2016 besloten om de mogelijkheid van een importverbod te bestuderen. Toen zijn ook criteria vastgesteld: voor nominatie op de conceptlijst moet een geslacht aan één of meerdere criteria voldoen. Het moet bijvoorbeeld een struik of boom zijn, meerjarig of afkomstig uit een derde land. „Dan voldoet een geslacht al gauw aan de criteria”, zei De Hoop. Hij legde in Aalsmeer uit dat de lijst te maken heeft met uitbraken van schadelijke organismen in de afgelopen decennia, die te herleiden zijn tot toenemende handelsstromen.”

Met name ficus
Alle hoog-risico-planten op de conceptlijst worden in Nederland gekweekt. Stel dat de import uit derde landen wordt verboden, dan heeft dat volgens de NVWA en vakorganisaties grote gevolgen voor Nederlandse bedrijven. Met name voor ficus en fycas, omdat uitgangsmateriaal hiervoor met miljoenen stuks uit derde landen komt. De Hoop noemde ook nog met name acer, jasmijn, liguster en lonicera. „Ook die komen in significante hoeveelheden naar Nederland, maar in mindere mate dan ficus en fycas.”

Een importverbod zou dan gelden voor al het uitgangsmateriaal: bomen, planten, stekken, maar ook zaden. De NVWA zet wel in op behoud van import van specifieke geslachten, met name ficus en mogelijk fycas. Daarnaast wil de NVWA een uitzondering bedingen voor planten uit weefselkweek. „Want dat zijn laag-risico-planten omdat ze onder steriele omstandigheden worden gekweekt.”

Veel import uit derde landen komt naar Nederland, of gaat via Nederland naar andere EU-lidstaten toe. „Ondanks de grote importstromen is het aantal onderscheppingen van schadelijke organismen bij import echter marginaal”, zei De Hoop. Daarmee bedoelt hij dat Nederlandse bedrijven betrouwbaar materiaal importeren van leveranciers die schoon werken.

Zelf in actie komen
De NVWA-er wees in Aalsmeer op acties die belanghebbende kwekers en handelaren zelf kunnen ondernemen, om een mogelijk importverbod van een bepaald geslacht te voorkomen. „Maak gebruik van de EU-stakeholderconsultatie: stuur uw commentaar in, kort, krachtig en divers. Mobiliseer uw contacten in andere lidstaten; hoe meer hoe beter.” De Hoop adviseerde tevens om per gewas een werkgroep van bedrijven te vormen.

De EC zal derde landen hierover op 28 september informeren. Aansluitend kunnen zij reageren bij de Wereldhandelsorganisatie. Ze kunnen bij de EC ook een uitzondering bedingen voor een specifiek plantengeslacht of –soort, door het indienen van een technisch dossier. Dan kan de EC opdracht geven om gedurende 2019 een risico-analyse uit te voeren, en op basis hiervan het besluit eventueel nog aanpassen.

Verwachting is dat diverse derde landen beslist reageren op de EC-conceptlijst. Zoals landen met bedrijven die grote handelsbelangen hebben met Nederland.

Ook aanhangende grond
Omdat schadelijke organismen niet alleen met plantmateriaal uit derde landen naar de EU kunnen komen, maar ook in groeimedia, voert de EU nieuwe eisen in betreffende aanhangende grond.

Het gebruikte groeimedium moet minimaal behandeld zijn bij aanplant in het derde land. Na aanplant moet het groeimedium fysiek gescheiden worden van andere (volle)grond. Ook moet het bedrijf hygiëne-maatregelen nemen om besmetting van groeimedium zoveel mogelijk te voorkomen. Losschudden van groeimedium is vanaf begin 2019 niet meer toegestaan, spoelen is dan vereist.

De EU ziet aanhangende grond uit derde landen al langer als een groot risico, aldus De Hoop. De kans dat een organisme wordt gevonden, wordt wel groter doordat detectiemethoden verbeteren. „Ook in derde landen.” Strengere fytosanitaire regels zijn hoe dan ook trend in de EU. „Investeer bij productie in derde landen daarom in kassen, hygiëne, een schoon groeimedium en schoon water.”

Inspraak bij EU
Op het verbod valt te reageren. De EU-consultatie staat sinds 19 juli online. Belanghebbenden kunnen gedurende 30 dagen reacties insturen naar EC via http://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/initiatives/ares-2018-3819666_en).