De aandelenmarkten gaan flink onderuit en de spanning in de financiële wereld neemt opeens flink toe. Gelukkig zijn er veilige schuilhavens, zoals goud en staatsobligaties. Maar wat is er mis met de dollar?

De beurskoersen zijn de afgelopen dagen flink gedaald en de zogeheten angst-index VIX is met ruim 40% omhoog geschoten tot het hoogste niveau sinds de beurspaniek van april. Oktober dreigt zo opnieuw een nare maand te worden voor de financiële wereld. Dat is op zich niets nieuws.

In 1987 ging de Dow Jones op zwarte maandag (19 oktober) al eens met meer dan 20% op één dag onderuit. Wat wel nieuw is, is dat sommige veilige schuilhavens niet meer de bescherming bieden waar beleggers op rekenen. De goudprijs veerde de afgelopen dagen weliswaar met ruim 3% op en ook Duitse en Amerikaanse staatsobligaties werden meer waard. Maar de dollar leverde juist wat terrein in ten opzichte van andere valuta’s.

De Fed is gek
De dollarzwakte is voor een deel het gevolg van een opmerkelijke uitspraak van de Amerikaanse president Donald Trump. Op een bijeenkomst in Pennsylvania zei hij dat de centrale bank een groot risico loopt door de rente in het huidige tempo op te schroeven. Die uitspraak is vooral ingegeven door zijn belofte om de economische groei boven de 3% te houden.

De centrale bank hoeft zich daar niets van aan te trekken. De Amerikaanse president heeft namelijk niet de bevoegdheid om Fed-voorzitter Jerome Powell te ontslaan. Bovendien moet de centrale bank zich richten op het creëren van volledige werkgelegenheid en het in toom houden van de inflatie. Vanuit dit perspectief is het niet meer dan logisch dat de rente de laatste tijd wat is opgeschroefd.

Vier of toch maar drie?
De Fed leek zelfs hard op weg om in december de vierde renteverhoging van 2018 door te voeren. Die rentezet lijkt echter op losse schroeven te komen staan door de kritiek van Trump, de onrust op financiële markten en aanwijzingen dat de inflatie toch iets minder snel gaat lopen dan waar het aanvankelijk naar uitzag.

De toenemende onzekerheid over een nieuwe renteverhoging is een belangrijke reden waarom de dollar wat onder druk staat, ondanks dat veel beleggers nu op zoek zijn naar veilige havens. Het verlies van de dollar is voor een deel de winst van de euro. Dat maakt de munt echter niet meteen tot een veilige haven in het huidige klimaat.

Verlies van de dollar
Daarvoor is de onzekerheid over de Italiaanse begroting en de voortgang van de Brexit-besprekingen simpelweg te groot. Over deze zaken komt binnenkort overigens meer duidelijkheid. Op 18 oktober wordt er op de EU-top gesproken over de Britse plannen voor het vertrek uit de Unie en uiterlijk 21 oktober velt Brussel een oordeel over de Italiaanse begroting.

Het is alweer zes jaar geleden dat de Europese Commissie de begrotingsplannen van een lidstaat heeft afgekeurd. Wie in de huidige marktturbulentie de veiligheid van de zijlijn wil opzoeken, kan in plaats van voor de Amerikaanse dollar beter kiezen voor de Zwitserse franc of liever nog de Japanse yen. De laatstgenoemde munt is de afgelopen dagen al ruim 2% gestegen ten opzichte van de dollar.