Al wat tegen kon zitten, zat tegen’

Freesia loopt dit jaar ver achter met de prijsvorming. Nu is dat bij meer snijbloemen het geval, maar bij freesia was de prijsdip wel erg opvallend. Komt dit alleen door het vreemde weer, of speelt er meer? Zoals de brexit en de aanvoerinformatie op de klok die niet altijd blijkt te kloppen?

De freesiaprijs heeft dit voorjaar een flinke veer moeten laten. In 2016 was de middenprijs op de klok nog 19,8 cent; dit voorjaar was het 18,2 cent. In de bemiddeling was de daling minder groot, ongeveer 0,3 cent.

En dat terwijl de aanvoer van freesia niet groter is geworden. Integendeel, in de eerste 27 weken lag de aanvoer 8% achter. Door het koude voorjaar werd er met name in februari en maart minder geproduceerd. „Dit verwacht je niet”, vindt Paul Borsboom, productmanager freesia bij Royal Flora Holland. „Als het aanbod kleiner is, verwacht je dat de prijzen stijgen.”

Tot half april was er nog weinig verschil met andere jaren, maar tussen week 15 en week 20 kelderde de prijs. Deels had dat er mee te maken dat in week 16 het totale bloemenaanbod opeens een stuk groter werd.

’The perfect storm’
De lagere prijs had meerdere oorzaken die samenvielen. „Het warme weer in Europa. Meer kan ik er niet van maken”, zegt Richard van Houten, account manager bij telersvereniging Unicum.

Kweker en veredelaar Peter Penning noemt het ’the perfect storm’. „Alles wat tegen kon zitten, zat tegen. Europa heeft al een lange zomer achter de rug, terwijl de echte zomer nog maar net is begonnen. In de warme periode lag de productie hoog en vielen de prijzen tegen. Er kwam gewoon te veel op de markt.” Zelf stopt Penning van eind juni tot september met de bloemen, omdat in die periode te weinig wordt verdiend. „Dan kun je alleen met contracten werken. Puur voor de veiling telen is dan een enorme gok. Wij willen onze nieuwe soorten juist voor de klok brengen.”

Freesia is sterk afhankelijk van het weer, beaamt teler Thomas Akerboom. „In een tegenvallend jaar worden zomerartikelen aangevuld met andere artikelen, zoals freesia. Maar dit jaar zijn er veel bloemen. Daar lopen we tegenaan.”

Duitsland en Engeland
De grootste markt voor freesia is Duitsland, gevolgd door Engeland. In Duitsland wordt freesia gezien als een seizoensproduct. De beste periode is van week 50 tot en met week 20. „In die periode moet het geld verdiend zijn”, zegt productmanager Borsboom. „Na Moederdag moet de freesia concurreren met de zomerproducten.”

Ook Engeland is traditioneel een grote afnemer, met een sterk retailsegment. Daar loopt de verkoop het hele jaar door. Op die markt staat de afzet echter onder druk door de Brexit en de koers van het pond. „Als je enkele tientallen procenten van die markt kwijt raakt, dan gaat dat ten koste van de prijs”, merkt teler Akerboom. „Dan kom je in lagere prijsklassen terecht. ”

Oppassen met imago
Op de achtergrond heeft freesia te kampen met een imago dat niet altijd even goed is. Er is veel te doen om de rijpte. Te rauwe bloemen komen niet goed uit en hebben een kort vaasleven. „Er zijn nogal wat aanvoerders die te rauw aanleveren en dan toch rijpte 2-3 opgeven”, is de ervaring van Borsboom.

Akerboom onderschrijft dat. „Er worden te veel niet-marktwaardige partijen in de markt gestuurd. Daar ligt een stukje van de puzzel. Te rauwe aanvoer, zieke partijen, en Spaanse producten worden onder een Nederlandse vlag op de markt gebracht. Er wordt te veel gesjoemeld met specificaties en er zijn geen goede productfoto’s. Helaas voert FloraHolland geen keuringen meer uit. Kwekers moeten hun eigen bloemen keuren. Dat stelt weinig voor.”

De oplossing daarvoor ligt bij de kwekers zelf, aldus de teler. „De productgroep is niet betrouwbaar genoeg. Dat heeft een negatief effect op de prijs.”

De beste rijpheid
De mooiste freesia zou in de kas bijna open moeten gaan en dan worden geoogst. De bloemen zijn echter kwetsbaar. Bovendien willen de handel en de consument soms ook rauwe bloemen. „De consument denkt anders dat ze oud zijn”, zegt Penning. „Terwijl ze beter geuren en minstens zo lang houdbaar zijn. Dat is een gebrek aan kennis. Het is moeilijk om dat te veranderen. En ook kwekers moeten dat willen, want de bloemen zijn wel lastiger te verwerken. Bij lisianthus en alstroemeria – de florinca – heeft men een rijpere aanvoer voor elkaar gekregen.”

Volgens Penning is dit een terugkerende discussie waar nog geen oplossing voor is gevonden.

Klok steeds grilliger
De onbetrouwbaarheid van de aanvoerinformatie gaat uiteindelijk ten koste van de veilingklok. Op dit moment gaat 70% van de freesia’s nog via de klok, maar dat deel wordt langzaam minder. Daardoor wordt de prijsvorming grilliger. Een bedrijf als FleuraMetz probeert zoveel mogelijk direct van kwekers te kopen. Het aandeel klok neemt steeds verder af. „De kwekers zijn onze partners geworden”, zegt inkoper Bart Dunki-Jacobs. „Met hen kunnen we goede afspraken maken over rijpte. Als we op de klok kopen, dan is de kwaliteit wisselend. Sommige kwekers hebben er een handje van om rauw aan te voeren of het oude hout mee te veilen. Voordat we op de veiling kopen, lopen we dus de hele handel na. Dat is echt nodig. Het is belangrijk dat je weet wat je koopt, maar nog belangrijker dat je weet wat je niet moet kopen. Dat scheelt veel ergernis en onkosten, en extra handel die je moet organiseren.”

Toen de keuring op de veilingen wegviel, is teler Erik Hofland uit Maasdijk meer gaan inzetten op directe verkoop. „Hiermee denken we een betere aansluiting te vinden bij onze klanten.” Volgens hem lijkt het erop dat er meer klanten direct zijn gaan bestellen bij kwekers, waardoor de klok minder vraag trekt. „Willen we met het freesiavak een statement maken, dan moeten we de veilingkeur terugdraaien. En de aanvoerders die fouten maken moeten dat betalen. Maar ik ben bang dat het freesiavak daarvoor niet eensgezind genoeg is. Misschien komt dat als de prijzen langer onder druk staan.”