Wageningen University & Research heeft in opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving zoveel mogelijk feiten en cijfers over maatschappelijke initiatieven voor natuur en biodiversiteit verzameld en verwerkt. Het aantal maatschappelijke initiatieven is groot en er is een grote diversiteit in de activiteiten.
Er zijn momenteel tienduizenden vrijwilligers actief. Met name het aantal vrijwilligers bij terreinbeheerders, die zich inzetten voor het doorgeven van waarnemingen en die afval opruimen, neemt toe.
Naast vrijwilligerswerk nemen burgers ook zelf allerlei initiatieven voor natuur en biodiversiteit. Burgerinitiatieven zijn meestal klein van omvang en vaak gelokaliseerd binnen de bebouwde kom. Veel burgerinitiatieven zijn dynamisch: ze komen op, verdwijnen na verloop van tijd weer en veranderen met de tijd. Samenwerking met koepelorganisaties of gemeentes en institutionalisering, bevordert de duurzaamheid van deze initiatieven.
Vergroting synergie
Uit de verkenning naar de diversiteit van initiatieven, waarbij de functie van het gebied en natuur elkaar versterken, blijkt meer synergie. Zo zorgt groen in steden voor een vermindering van fijnstof, minder effect van hoosbuien en hittestress. Zelfs bij zeer intensieve vormen van landgebruik, zoals bij de intensieve veehouderij, worden er initiatieven genomen en zijn er kansen voor combinaties met natuur of om de biodiversiteit te vergroten.
Natuurinclusief
Het begrip ’natuurinclusief’ is actueel en er wordt nagedacht over natuurinclusief bouwen, natuurinclusief ondernemen en natuurinclusieve landbouw door verschillende partijen. De betrokkenheid van bedrijven bij natuur lijkt toe te nemen. Dit blijkt onder andere uit het toenemend aantal gecertificeerde bedrijven en producten waarbij ook duurzaamheidseisen voor behoud van natuur en biodiversiteit zijn opgenomen. Onder maatschappelijke initiatieven is een grote variatie in doelstellingen, ontplooide activiteiten, typen groen waar men zich op richt, organisatievormen en schaalniveau.
Geringe impact op biodiversiteit
De biodiversiteit wordt door maatschappelijke initiatieven lokaal verbeterd, maar de impact op landelijke schaal is meestal gering. De meeste groene burgerinitiatieven zijn niet gericht op op de realisatie van ’donkergroene’ natuurdoelen zoals gesteld vanuit de Vogel- en Habitatrichtlijn. Sommige initiatieven zijn dat wel en kunnen lokaal een grote impact hebben. Er zijn bovendien vele initiatieven die van belang zijn voor soortenbescherming, zoals nestbescherming weidevogels, overzetten padden bij paddentrek of kleinschalig beheer voor het gentiaanblauwtje.
In kaart brengen gegevens
Burgers in Nederland spelen ook een zeer belangrijke rol bij het in kaart brengen van allerlei gegevens over de natuur. Deze gegevens worden gebruikt bij het monitoren van populaties en bij het onderbouwen van beleid. Zonder de gegevens van deze werkgroepen en de waarnemingen van vrijwilligers kunnen soorten ongemerkt lokaal uitsterven en soms zelfs uit Nederland verdwijnen.
Zie voor meer informatie het rapport Maatschappelijke initiatieven voor natuur en biodiversiteit; Een schets van de reikwijdte en ecologische effecten en potenties van maatschappelijke initiatieven voor natuur in feiten en cijfers op de site van Wageningen Environmental Research.
