Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) gaat snijrozenkwekerijen die getroffen zijn door Ralstonia solanacearum (bruinrot), geen financiële compensatie bieden. Ze baseert haar standpunt onder meer op een recente rechterlijke uitspraak. Maar welke argumenten worden daar precies in gebruikt? En waarom kregen kuipplantentelers enkele jaren geleden wél een tegemoetkoming toen zij schade leden door een PSTVd-besmetting?
In 2015 werden acht rozenkwekerijen getroffen door Ralstonia. De bedrijven werden geruimd en kwamen met enorme schadeposten te zitten. Ze vroegen het ministerie, toen nog dat van Economische Zaken en Klimaat (EZK), om een tegemoetkoming in de schade en beriepen zich daarbij op artikel 4 van de Plantenziektenwet. De verzoeken werden echter door EZK afgewezen, waarop de telers in beroep gingen bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb), een bestuursrechter die oordeelt over geschillen op sociaal-economisch gebied.
Op 15 maart jongstleden deed het CBb uitspraak in één van deze zaken. De betreffende rozenteler kreeg in 2015 te maken met een Ralstoniabesmetting en moest zijn kas laten ruimen. De totale schade bedroeg ruim €2,7 miljoen, een bedrag waarin de ruimingskosten, de productiederving in 2016 en een schadeprognose voor 2017 waren verwerkt (exclusief een zogeheten PM-post). Het college verklaarde het beroep echter ongegrond.
Normale bedrijfsrisico
Het behoort volgens de rechter in principe tot het normale bedrijfsrisico van een professionele teler dat zijn bedrijf schade kan lijden door maatregelen ter bestrijding van een plantenziekte. Tegemoetkoming in de schade kan weliswaar worden verleend op grond van artikel 4 van de Plantenziektenwet, maar dan moeten de omstandigheden volgens het college zodanig zijn dat de schade als gevolg van de aangezegde maatregelen onevenredig zwaar op het bedrijf drukt. Dit heet nadeelcompensatie. Van zulke omstandigheden was volgens het CBb in deze zaak geen sprake.
Kuipplantentelers kregen wél tegemoetkoming
De rozenteler verwees nog naar eerdere uitspraken van het CBb in zaken waarbij enkele kuipplantentelers schade hadden geleden als gevolg van een PSTVd-besmetting. In die zaken oordeelde de rechter dat de telers wél recht hadden op een tegemoetkoming omdat de besmetting niet te voorzien was. Volgens het college kent Ralstonia solanacearum echter een grote en gestaag uitdijende hoeveelheid waardplanten (planten die gevoelig zijn voor deze bacterieziekte). EZK voerde aan dat de bacterie, voorafgaand aan de infectie van rozen, al wereldwijd voorkwam in aardappel, aubergine, banaan, geranium, tabak, olijf, paprika, sojabonen en gember.
De Ralstonia-zaak is volgens het CBb daarom niet te vergelijken met de kuipplantenzaak. Dat een aantasting met Ralstonia in rozen op voorhand niet te verwachten viel, kan naar het oordeel van de rechter, niet gezien worden als een buitengewone omstandigheid. Dat de teler financieel zwaar getroffen is, doet daar volgens de rechter – hoe onfortuinlijk dat ook voor de teler is – niets aan af.
De verwachting is dat de beroepen in de overige bij het CBb aanhangige zaken eveneens zullen worden afgewezen, schrijft Schouten in antwoord op vragen van Tweede Kamerleden Maurits von Martels (CDA), Arne Weverling (VVD) en Helma Lodders (VVD). De minister beschouwt de uitspraak van het CBb als bevestiging van haar standpunt dat schade door Ralstonia in principe tot het normale bedrijfsrisico behoort, zelfs als een bedrijf twee keer in korte tijd door de ziekte is getroffen.
EU-verordening
Dat een EU-verordening de mogelijkheid biedt om toch financiële steun te verlenen, ontkent Schouten niet, maar diezelfde verordening laat volgens de minister ook ruimte aan nationale EU-lidstaten om zelf af te wegen van die mogelijkheid gebruik te maken of niet. „Nederland heeft hier niet voor gekozen en keert geen schadevergoeding uit”, aldus de bewindsvrouw.
