Op veel plaatsen worden zeer grote aantallen eikenprocessierupsen aangetroffen en ontstaat overlast. Door het aanhoudende warme weer en de snelle ontwikkeling van de eikenprocessierupsen lijkt de preventieve bespuiting minder effectief geweest. Beheerders zullen daarom prioriteiten moeten stellen. Dat meldt Kenniscentrum Eikenprocessierups.
De rupsen hebben zich door het extreme weer snel ontwikkeld, waardoor een volledig afwijkend gedrag is ontstaan. In tegenstelling tot de gebruikelijke nesten zijn de rupsen nu veelal op de stammen van de eiken te vinden. Zware buien hebben ervoor gezorgd dat rupsen en complete nesten vol met rupsen uit bomen gevallen zijn.
Andere boomsoorten
Op die plaatsen waar er door het grote aantal rupsen voedseltekort ontstaat, gaan de rupsen in de omgeving op zoek naar andere bomen. Dit is de reden waarom momenteel ook rupsen in tuinen te vinden zijn waar geen eiken staan. Bij gebrek aan eiken stappen ze over op andere boomsoorten. Ook zijn er gevallen bekend waar ze gebouwen binnen gaan op zoek naar voedsel. Een bijkomend probleem als gevolg van de hoge temperaturen is dat mensen minder bedekt zijn en zodoende meer blootgesteld zijn aan de brandharen.
Kruiwagens vol
Door de zeer snelle ontwikkeling van de rupsen hebben preventieve bespuitingen eerder in het jaar niet altijd het gewenste effect gehad. Als gevolg zien we ook op behandelde locaties enorme aantallen eikenprocessierupsen. Op diverse locaties zijn per boom hoeveelheden rupsen waargenomen die een kruiwagen kunnen vullen.
Bestrijding
Overigens is niet alleen het extreme weer de oorzaak van de massale overlast. In de afgelopen jaren is op sommige locaties bezuinigd op de bestrijding. Nesten die bleven hangen, hebben bijgedragen aan de sterke vermeerdering van de eikenprocessierups. Een nest dat niet tijdig wordt verwijderd, kan tot een vervijfvoudiging van het aantal rupsen leiden in het daaropvolgende jaar. Tenslotte ontbreekt het aan een nationale coördinatie van de aanpak van de eikenprocessierups.
Prioriteiten
Vanwege het gebrek aan bestrijdingscapaciteit is het zaak om prioriteiten te stellen. De landelijke leidraad van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) geeft aan dat de volgende gebieden een verhoogde prioriteit hebben bij het bestrijden van de rupsen:
I: Gebieden waar veel mensen komen of waar mensen langdurig verblijven: veel risico
- Rond winkelcentra, zorgcentra, ziekenhuizen, scholen en kinderdagverblijven;
- Nabij woningen, kantoren en werkplaatsen;
- Op drukke fiets – en wandelroutes;
- In de omgeving van haltes voor openbaar vervoer;
- Op campings, kampeerboerderijen en (intensieve) dagrecreatieterreinen, drukke parkeerterreinen;
- Tijdens evenementen (bijvoorbeeld avondvierdaagse).
II: Gebieden waar (landbouw)huisdieren risico lopen.
- Bij boerderijen met (intensieve) beweiding;
- Bij maneges, kinderboerderijen.
De overlast zal nog geruime tijd aanhouden. Momenteel zijn er nog actieve rupsen en is de levenscyclus nog niet voltooid. Opvallend is dat op plaatsen waar eiken begin mei volledig kaal waren gegeten door allerlei soorten rupsen en kevers de eikenprocessierupsen zonder voedsel overleefd hebben. Inmiddels hebben de bomen weer blad gekregen en is er weer voldoende voedsel beschikbaar. Zodra de rupsen verpoppen in de nesten zal de overlast afnemen. De nesten zitten echter nog vol met brandharen. De nesten die niet verwijderd worden, zullen op een gegeven moment naar beneden vallen waardoor brandharen zich in de omgeving verspreiden. Die haren kunnen nog jarenlang voor overlast zorgen.
Verwachtingen 2019
Onderzoek met feromoonvallen zal richtinggevend zijn voor de te verwachten plaagdruk in 2019. Het aantal vlinders per val is namelijk een goede indicatie voor de hoeveelheid rupsen die je het volgende jaar in de omgeving van de val kunt verwachten. Op basis van deze informatie is de preventieve bespuiting veel beter te organiseren en kan tijdig rekening gehouden worden met andere vlindersoorten.
Beeld: Silvia Hellingman
