Tussen 1890 en 2017 is het aantal dagvlinders met minstens 84% achteruitgegaan; 15 soorten zijn zelfs helemaal uit Nederland verdwenen. Dit blijkt uit een analyse van langetermijngegevens tot 127 jaar terug door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en De Vlinderstichting, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Biological Conservation.
Voor het eerst is de historische trend in de verspreiding van vlinders vastgesteld. Sinds 1992 worden vlinderwaarnemingen systematisch verzameld op basis van het Landelijk Meetprogramma Vlinders, ontwikkeld door De Vlinderstichting en het CBS.
De laatste decennia is de verspreiding van vlinders hetzelfde gebleven, maar de afname van de vlinderstand gaat nog door, zo blijkt uit de nieuwste cijfers gepubliceerd op het Compendium voor de Leefomgeving.
Populatiemonitoring
Drie jaar geleden meldden het CBS en De Vlinderstichting dat voor het eerst sinds het begin van de populatiemonitoring begin jaren negentig iets meer soorten dagvlinders in aantal vooruit gingen dan achteruit. Met name enkele zeldzame soorten, zoals de grote parelmoervlinder, de kleine heivlinder en de zilveren maan namen weer licht toe door specifiek gericht beheer.
De nieuwste cijfers, gepubliceerd op het Compendium voor de Leefomgeving, laten echter zien dat de afname doorgaat, ook bij de zeldzame soorten. Van de 50 gevolgde soorten nemen er over de hele periode gerekend 25 soorten af en 14 soorten toe in populatie-aantal, met in de laatste 10 jaar 31 soorten afnemend en 9 soorten toenemend.
Verspreiding
De verspreiding van vlinders daalde sterk in alle drie belangrijke vlinderhabitattypen in Nederland: grasland, bos en heide, vooral tot 1980. De verspreiding is daarna gestabiliseerd in grasland en bos, maar de achteruitgang zet zich voort op de heide.
Ook in andere Europese landen zoals België, Finland en het Verenigd Koninkrijk is de vlinderstand sterk gedaald. In het zuidoosten van Beieren is op een vergelijkbare tijdschaal (1840-2013) eveneens een sterke afname geconstateerd; van de 117 soorten verdwenen er 46 uit de regio. Een vergelijkbare achteruitgang in soortenrijkdom voor vlinders wordt gemeld in België en het Verenigd Koninkrijk voor de periode 1950-2009.
Op Europese schaal laat de Europese Rode Lijst met Dagvlinders voor 1998-2008 veel meer afnemende (31%) dan toenemende soorten (4%) zien. Ongeveer 9% van de Europese soorten wordt beschouwd als bedreigd.
