In 2018 vonden in de agrarische sector 14 dodelijke ongelukken plaats, het vaakst in de melkveehouderij (4), geen enkele op een boomkwekerij. „Echter, in de gehele land- en tuinbouw moet de cultuur verbeteren, waarbij veilig werken voorop staat”, zegt Tanja de Jong, gezondheidsonderzoeker Stigas.
In 2018 betreurde de agrarische en groene sector 14 dodelijke ongevallen. Dat zijn er twee keer zoveel als in het jaar daarvoor. En twee meer dan het jaarlijkse gemiddelde. Ook in 2018 staan ongevallen met machines, waarbij men bekneld raakt of geplet wordt, bovenaan (zeven keer). Bij rijdende machines ging het vooral om verdrinking. Ongevallen door een vallend voorwerp kwamen drie keer voor (hooibaal, lading, boom) evenals ongevallen met dieren (koe, paard, stier). In 2018 was er één dodelijk ongeval door mestgassen. Het slachtoffer was in 5 gevallen een werknemer, in 4 gevallen de ondernemer zelf, in 4 gevallen een gezinslid en in één geval een derde.
Om het aantal dodelijke ongevallen terug te dringen heeft Stigas samen met onder meer LTO Nederland, VHG, FNV en CNV Vakmensen het platform Zero Accidents in 2020 opgericht. De leden van dit platform tekenden in juni 2018 een intentieverklaring om de veiligheid en het veiligheidsgedrag in de sector te verbeteren. De focus ligt op technische innovatieve verbeteringen, organisatorische verbeteringen op bedrijfsniveau en veiligheidsgedrag van werkenden.
Nul dodelijke ongevallen is toch een utopie?
„Het gaat om de ambitie, dat geen enkel ongeval wordt geaccepteerd. En dus dat zowel de werkgever als de werknemer er alles aan moet doen om ongevallen te voorkomen. Dat je het als het ware in je genen zit, het onderdeel is van de bedrijfscultuur en je bij alles wat je doet alert bent.”
Is veilig werken een ondergeschoven kindje?
„Binnen bedrijven staat de productie vaak voorop. Men acht veiligheid belangrijk, maar handelt er niet naar. Of is er niet mee bezig, zich er niet bewust van.”
Hoe komt dat?
„Zolang er niets gebeurt, staat men niet stil bij de impact dat een ongeval kan hebben op de bedrijfsvoering en het imago. Vaak denkt men, het ongeval was domme pech. Uit Stigas-ongevalsonderzoeken blijkt dat ongevallen vaak voorkomen kunnen worden. Er is bijvoorbeeld geen goed materiaal verstrekt, geen voorlichting gegeven, er was sprake van een te hoge werkdruk of er liep iets mis in de communicatie.”
Is het zo slecht gesteld in de agrarische sector?
„Wat betreft de kans op een ernstig ongeval staat de agrarische en groene sector op drie in vergelijking met andere sectoren, aldus cijfers van de Inspectie SZW.”
Is er nog een verschil in type bedrijf?
„De risico’s verschillen per bedrijf, bijvoorbeeld wel of geen machines. Verder hebben grote bedrijven vaak meer geregeld zoals getrainde preventiemedewerkers. Ongeacht bedrijfsgrootte zijn uitzendkrachten, zzp-ers, jongeren en ouderen vaker slachtoffer van een ongeval. Dat is dus een aandachtspunt, ook binnen de bloemen- en plantenteelt. Zorg dat iedereen de informatie over veilig werken begrijpt en heb ook aandacht voor het inwerken van jongeren en flexibele krachten.”
Welke cultuuromslag is bij ondernemers nodig om het werken in de sector veilig te maken?
„Binnen bedrijven dient veilig werken de norm te zijn. Uit de praktijk komt naar voren dat kennis ten aanzien van veilig en gezond werken onvoldoende aanwezig is bij medewerkers en leidinggevenden. Het merendeel van de leidinggevenden is niet op de hoogte van basisregels ten aanzien van veilig en gezond werken en kan de gevolgen ten aanzien van aansprakelijkheid niet overzien. Werkgevers zouden leidinggevenden hier bewust van moeten maken.”
