„Onze leefomgeving is een maakbare wereld.” Het zijn de beginwoorden van een tekst die ik aan het opstellen ben. Als oproep aan een ieder die betekenis wil geven aan het vak. Want deze woorden, ‘maakbare wereld’, wil ik ter discussie stellen.
Ik ben er namelijk van overtuigd dat een maakbare leefomgeving niet bestaat. Niet in het groot en niet in het klein. De wetenschap heeft ons een eind geholpen in het kennen en beheersen van de wereld, maar waar heeft dat toe geleid? Is de wereld er beter op geworden? Brengt die rationele ordening van de buitenruimte ons wel dat geluk en de voorspoed die het belooft te brengen?
Tuinen hebben alles te maken met zoiets als natuur, die staat voor wildheid en ontembaarheid. Maar tegelijkertijd hebben tuinen ook alles te maken met cultuur: de behoefte van mensen om zich uit te drukken, om te ordenen en om de natuur te beheersen. Die twee aspecten komen in onze directe leefomgeving samen. In wezen zou je de tuin kunnen zien als een ontmoeting van natuur en cultuur. Dat wezen zit ook in ons. Op een paradoxale manier zit het in de mens om alles in cultuur te brengen, te ont-natuurlijken. Maar tegelijkertijd zit de natuur ín ons en zijn we er onderdeel van: soms scheppend en creatief, een bron van leven, maar soms ook verwoestend en vernietigend. De buitenruimte kan mensen helpen in dat bewustzijn.
Terug naar het vak. Betekenis geven aan ruimte. Dat is onze taak. En dus zul je, naast planten- en bodemkennis, ook kennis moeten hebben van mensen. Wat hen drijft, wat hun natuur is. En dan blijkt dat mensen eigenlijk maar één ding willen: gelukkig zijn. Maar geluk is iets anders dan grijze natuurstenen tegels. Je komt dan op het gebied van de filosofie, de sociologie en de kunsten. Terreinen die groenmensen zelden betreden. Het verhaalt van identiteit, oriëntatie en zingeving. Aspecten die de wereld ‘leefbaar’ maken. Is dat niet de essentie van ons vak? En daarmee onze directe leefomgeving: de tuin, het plantsoen, het parkje om de hoek. Zijn deze niet essentieel in het ervaren van het samengaan van natuur en cultuur, om bewust te zijn?
Ik geloof dat de leefomgeving van betekenis kan zijn voor mensen. En ik wil actief op zoek naar de waarden die dat in zich heeft. Hierbij de oproep aan een ieder die toe is aan een breder perspectief op het groene vakgebied. Werken aan een heldere kijk op ons vak en je daarmee op weg helpen naar een zinvolle bijdrage aan een leefbare buitenruimte.
Wie gaat er mee?
Lees ook het interview met Ruud Aanhane over Humaan ontwerpen in Tuin en Landschap 5.
