Over 65 jaar kunnen er zo’n 1.000 nieuwe soorten planten en dus ook bomen gedijen in Nederland. Dit zou kunnen gebeuren bij een niet ondenkbare temperatuurstijging van zo’n 4°C tegen die tijd. Het betekent ook dat we ongeveer 40% van de nu in Nederland aanwezige plantensoorten zouden verliezen.
Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen Environmental Research. Ecoloog en bioloog Wieger Wamelink van Wageningen University berekende aan de hand van KNMI klimaatscenario’s wat voor effecten de gemiddelde jaartemperaturen hebben op het voorkomen van planten in ons land. Samen met zijn collega’s bepaalde hij de temperatuurranges waarbinnen onze huidige 1.200 plantensoorten voor kunnen komen. Het blijkt dat Nederland in vijftig jaar tijd al 1°C is opgewarmd en daardoor nu al te warm is voor zo’n honderd plantensoorten.
Te heet voor berk
Stijgt de gemiddelde temperatuur in ons land – die nu ongeveer 10°C bedraagt – naar 11°C, dan kunnen er op termijn zo’n zestig soorten extra verdwijnen, waarvan 21 Rode-Lijstsoorten. Hoe meer stijging, hoe meer plantenverlies. Voor soorten als Zweedse kornoelje en kruisbladgentiaan, die het nu al erg weinig voorkomen, zou het hier niet meer leefbaar zijn. En zelfs voor de ons zo vertrouwde soorten als berk zou het hier te heet onder de voeten kunnen worden, liet Wamelink zien in een NOS-reportage.
De Wageningen University-onderzoeker benadrukt ook de mogelijkheden voor nieuwe planten in Nederland. Bij een gemiddelde temperatuur van 11°C kunnen er in principe al tweehonderd nieuwkomers hier gedijen; soorten die nu zuidelijker in Europa groeien. En stijgt de temperatuur inderdaad door naar een gemiddelde 14°C, dan gaat het zelfs om duizend planten.
Nieuw boomsortiment
Dat biedt wellicht aanknopingspunten voor ander sortiment in de toekomst, waarover Tuin en Landschap onlangs al publiceerde. In het artikel ’Gezocht: stadsbomen voor de toekomst’ (TenL 16/17) gaat de Duitse stadsbomenexpert Klaus Körber in op nieuw boomsortiment dat geschikt is voor een warmer toekomstig klimaat. Hij is als onderzoeker verbonden aan zeer uitgebreide en langlopende proeven met bomen die klimaatresistent zijn. Dit leverde een lijst op van 29 soorten en cultivars, zoals de door Körber aangeprezen Gingko biloba en Gleditsia triacanthos ’Skyline’.
Dat nadenken en inspelen op een ander sortiment niet overbodig is, blijkt wel uit de klimaatverandering die zich steeds acuter manifesteert. De hitte en droogte van de afgelopen weken maken dit al duidelijk, en volgens klimatoloog Sybren Drijfhout zal het de komende vier jaar – tot 2022 – wereldwijd nog warmer en heter zijn dan eerder werd verwacht. Tot deze conclusie kwam hij met een Franse collega, op basis van voorspellingen volgens een nieuwe rekenmethode.
Lokaal zijn we in Wijdemeren met beleid “juiste boom op juiste plaats” al 15 jaar aan het diversifiëren en dus risico spreiden. Nieuwe introducties worden uitgetest.
Landschappelijk wordt het hoog tijd verder te kijken dan 80% (zomer)eik en gewone es.
Wat zijn laanbomen in zuidelijker landen (Frankrijk, Galicië, Portugal) om inspiratie mee op te doen en op proef te gaan gebruiken.