Bolgewassen voeden bestrijders eikenprocessierups

Gele narcissen en botanische tulpen zijn vroeg in het voorjaar een van de eerste voedingsbronnen voor natuurlijke bestrijders van eikenprocessierups. Meerjarig onderzoek onderschrijft dit. De daarbij betrokken bollenhandelaar JUB Holland heeft een speciaal bollenpakket dat kan bijdragen aan de bestrijding van de rups.

Onderzoekster Silvia Hellingman ontdekte afgelopen voorjaar op gele en rode botanische tulpen de sluipvlieg Carcelia iliaca. Deze vlieg is voor zijn voorbestaan volledig afhankelijk van de eikenprocessierups. Hellingman wist al dat gele narcis een behoorlijke aantrekkingskracht heeft op biologische bestrijders van deze rups. „En op blauwe druif vonden we veel gaasviegen. Dat bolgewas is rijk aan nectar en daarom heel nuttig als voedselbron voor insecten die vroeg in het voorjaar ontwaken. Eigenlijk zijn er naast bolgewassen dan alleen vroegbloeiende struiken als sleedoorn en cornus kousa die voeding voor insecten kunnen leveren.”

Meerjarig onderzoek in Friesland

Hellingman is betrokken bij onderzoek in de Friese gemeente Weststellingwerf, waar al enkele jaren relatief veel overlast is van eikenprocessierupsen. „Het is gelukkig een groene gemeente die ook oplossingen zoekt in biodiversiteit. Samen met JUB Holland zijn we gaan onderzoeken welke aanvulling bolgewassen kunnen bieden in het voedselaanbod  voor insecten. Op 8-9 locaties hebben we afgelopen jaren getest en soorten bollen geselecteerd.” Robbert Uittenbogaard, één van de vier directieleden van het bollenbedrijf, vult aan. „We hebben al eerder met de Nederlandse BijenhoudersVereniging en de Vlinderstichting samengewerkt. Zij wilden meer biodiversiteit en voedsel in het voorjaar. Bolgewassen blijken daarvoor een goede aanvulling te zijn. Met een specifiek bollenmengsel kan je ook bestrijders van de eikenprocessierups van nut zijn. Het gaat daarbij om nectar, stuifmeel, bloemkleur, bloemvorm en een zo lange mogelijke bloeitijd.”

Bollenpakket

JUB Holland heeft inmiddels een bollenpakket dat een bijdrage kan leveren tegen de eikenprocessierups. Deze narcissen, krokussen, blauwe druifjes,  anemonen, botanische tulpen en Chionodoxa ( Sneeuwroem)kunnen verwilderen in tuinen en plantsoenen. De afgelopen weken zijn diverse gemeenten in Nederland benaderd om dat speciale bollenmengsel af te nemen. Ruim vijftien gemeenten gaan deze bollen rond eiken planten, zegt Uittenbogaard. „We hopen natuurlijk dat meerdere gemeenten overtuigd worden door de positieve ervaringen die we in Weststellingwerf opgedaan hebben. Er komt in het najaar ook een consumentenverpakking. In combinatie daarmee gaan we waarschijnlijk ook mezenkasten aanbieden.”

Generalisten

Hellingman weet dat larven van gaasvliegen, kevers, lieveheersbeestjes en andere insecten ook goede bestrijders van eikenprocessierupsen zijn. De meeste biologische bestrijders zijn generalisten; ze lusten meerdere soorten rups. „Dat maakt niet uit. Het gaat er vooral om dat er meer biodiversiteit in een omgeving komt. En als de bollen uitgebloeid zijn, moet er voldoende bloemen en struiken bloeien als voedingsbron voor insecten. Gebruik daarvoor bijvoorbeeld de speciale bloemenmengsels die nu al op de markt zijn.” Ook wilde bloemen als dovenetel, fluitekruid, kamperfoelie, duizendblad, witte en rode klaver zijn welkome voedingsbronnen voor bestrijders van de rupsen.

Biologisch evenwicht

Hellingman, eigenaar van het bedrijf Hellingman Onderzoek en Advies, filmde koolmezen die de eikenprocessierups gebruikten om hun jongen te voeden. Ook kauwen, koekoek en specht zag ze de rups opeten. Vleermuizen en hoornaars vreten de eikenprocessievlinders Het zijn nachtvlinders, die vooral in de maand augustus in grote hoeveelheden rondvliegen. Rupsen zijn er van begin april tot september. Regelmatig huurt Hellingman een hoogwerker om in de kruin van eiken te observeren. Er zal volgens de onderzoekster een nieuw biologisch evenwicht moeten komen. „In Weststellingwerf neemt de populatie vlinders niet meer toe, weten we uit tellingen. Maar bijvoorbeeld in Emmen zijn bijna alle 70.000 eiken momenteel besmet. En ook in Frankrijk, Duitsland en Engeland is de eikenprocessierups volop aanwezig. We moeten liefst in Europees verband werken aan een oplossing. De natuur kan het niet helemaal oplossen, maar wel een belangrijk bijdrage leveren.”

Meer info over de eikenprocessierups is te vinden in het dossier dat vakblad Tuin en Landschap maakte.