Historische tuinen kun je niet alleen door vrijwilligers laten onderhouden, professionele begeleiding is altijd nodig. Dit was de conclusie van de bijeenkomst van het Platform Groen Erfgoed bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort op 4 oktober waarin de kracht van de vrijwilliger centraal stond.
Een van de pleitbezorgers hiervoor is erfgoedhovenier Arno Hoefakkers uit De Bilt. Hij was één van de vijf sprekers tijdens het symposium waar zo’n honderd deelnemers op af kwamen, onder wie tuinbazen, erfgoedhoveniers, vrijwilligers van buitenplaatsen en medewerkers van landschapsbeheerorganisaties. Hoefakker onderhoudt verschillende historische tuinen, onder meer die van het Muiderslot, Huis Doorn en Villa Jongerius. Hij werkt daarin samen met de tuinbazen en de vele vrijwilligers die in het groen erfgoed actief zijn. Het specialistische werk zoals het bijhouden van de berceau op het Muiderslot of het snoeien van de rozen wordt echter altijd uitgevoerd door zijn medewerkers. „Daarvoor hebben de vrijwilligers te weinig kennis, en juist bij die werkzaamheden kan een hoop mis gaan als je het verkeerd doet.’’
Gazon kasteel Amerongen
Ook een vrijwilliger van Kasteel Amerongen hield een vurig pleidooi voor het blijven inzetten van professionele bedrijven naast vrijwilligers. Vanwege bezuinigingen kregen de vrijwilligers dit jaar de opdracht om een maaiploeg in het leven te roepen om het strakgeschoren gazon van het kasteel te onderhouden, een wekelijkse klus die voorheen door de Koninklijke Ginkel Groep werd uitgevoerd. De nieuwe maaiploeg bleek die klus niet aan te kunnen waardoor het gras rap achteruitging. Halverwege de zomer is het hoveniersbedrijf toch weer ingeschakeld door de directie. „Wij zijn ontzettend blij met Van Ginkel, de tuin is weer top!’’, verklaarde de vrijwilliger.
Budget één keer uitgeven
Anderzijds hebben de professionele hoveniersbedrijven de vrijwilligers ook broodnodig. Zo zijn er een hoop reguliere werkzaamheden die vrijwilligers kunnen uitvoeren – het grove snoeiwerk of onkruid ruimen bijvoorbeeld – waardoor de erfgoedhovenier door de opdrachtgever kan worden ingezet voor het onderhoud waarvoor specialistische kennis nodig is, vindt Arno Hoefakker. Hij riep de eigenaren en opdrachtgevers van landgoederen en buitenplaatsen dan ook op om zich hier bewust van te zijn. „Door wie laat je wat uitvoeren? Je kunt je budget nu eenmaal maar één keer uitgeven.’’
’Zet vrijwilliger centraal’
Wie ook veel baat heeft bij de inzet van vrijwilligers, is tuinbaas Wim Hoogendam van Dekema State in Jelsum. Ook hij gaf een lezing over dit onderwerp. Samen met zijn vrouw bestiert hij sinds zeventien jaar huis en tuinen. Zo’n honderd vrijwilligers helpen hen hierbij, waarvan 35 al meer dan tien jaar. Volgens Hoogendam is het belangrijk om juist de vrijwilliger centraal te stellen, wat wil hij en wat zijn zijn verwachtingen? Dat kost meer tijd en energie, maar uiteindelijk krijg je meer gedaan en is het werk kwalitatief beter. De tuinbaas illustreerde dit met een vrijwilliger die graag graskanten wilde steken, maar dit werk helemaal niet bleek te kunnen. In plaats van hem iets anders te laten doen – wat voor de hand ligt – heeft Hoogendam veel tijd en energie in de jongen gestopt en onder zijn deskundige leiding heeft hij graskanten leren steken. Met als resultaat dat Dekema State nu altijd perfect scherp gestoken kanten heeft.
