Arbeiders in ontwikkelingslanden hebben nauwelijks baat bij de duurzaamheidskeurmerken die zijn ontwikkeld om hen vooruit te helpen. Op niet gecertificeerde bedrijven is soms een en ander beter geregeld. Dat blijkt uit onderzoek van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO).
De laatste dertig jaar komen er steeds meer keurmerken op de markt voor producten als bloemen, bananen, koffie en cacao. Maar volgens de onderzoekers van de SOMO zijn er geen bewijzen dat op boerderijen en plantages die worden gesteund door initiatieven als Fairtrade beter zijn dan op niet-gecertificeerde bedrijven.
De werknemers verdienen geen leefbaar loon en werken onder ongezonde en onveilige omstandigheden. Ook worden de rechten van arbeiders geregeld geschonden.
Dankzij de keurmerken stijgen de verkoopprijzen wel, maar de arbeiders profiteren daar niet van. Dat komt volgens de onderzoekers onder meer door hun zwakke onderhandelingspositie: ze zijn nauwelijks georganiseerd in vakbonden.
Niet dicteren
De stichting Max Havelaar, die onder meer achter het Fairtrade-keurmerk zit, geeft in Trouw toe dat het beter kan, vooral op het gebied van lonen. Maar de stichting kan de plantages naar eigen zeggen niet dicteren wat hun lonen moeten zijn.
„Anders bestaat het risico dat de producent het keurmerk laat vallen als de lonen te hoog worden”, aldus Fairtrade-directeur D’Angremond. „En veel hoger kunnen we niet gaan vanwege de concurrentiepositie.” Wel traint Fairtrade werknemers bij het collectief onderhandelen over hun lonen.
Betere naleving
Wel roept de SOMO keurmerken op om meer te doen dan de naleving van hun normen controleren. „Dat betekent intensievere samenwerking, afstemming en pleitbezorging met belanghebbenden zoals brancheorganisaties, supermarkten, vakbonden en ngo’s”, staat in het rapport.
Ik vraag me af hoe de toestand op de kwekerijen zou zijn als er nooit keurmerken waren geweest. Ik denk nig veel slechter dan nu.
Vind dit hele stukje wel erg kort door de bocht en een heel fout signaal geven.