Met steenmeel in compost bodem verbeteren

Boomkwekerijen M. van den Oever & Zonen heeft de afgelopen twee jaar, binnen het Praktijknetwerk Duurzame Aanpak van ziekten, plagen en onkruiden, compost met steenmeel erin beproefd om de bodem van een perceel te verbeteren. Wat zijn tot nu toe de resultaten?

Binnen het praktijknetwerk was toepassing van steenmeel een van de belichte onderwerpen in de afgelopen jaren. Er bestaan diverse soorten steenmeel. Over het algemeen bevat het een hoog siliciumgehalte, dat bij opname door de plant moet zorgen voor sterkere celwanden en een grotere weerbaarheid tegen ziekten en plagen. Voor het testen van steenmeel bij M. van den Oever was een erg nat perceel gekozen: het ligt laag, er stroomt een beek langs en het perceel kent hoogteverschillen. In de ondergrond treedt bij (zware) regenval verdichting op, waardoor het water minder goed kan wegzakken. „We hopen dat de toepassing van steenmeel op de langere termijn tot verbetering zal leiden van met name de structuur”, aldus Robert Smarius, chef kwekerij van M. van den Oever in Haaren.

Voor de proef is gekozen voor de steenmeelsoort Biolit Fijn, vanwege diverse sporenelementen in het product en de honingstructuur. De honingstructuur zorgt in de grond voor meer lucht en is een bindingsplaats voor bodemleven. Het steenmeel is behandeld met melkzuurbacteriën (om de verwering te verbeteren) en het is gemengd door 25 ton compost op maat. De compost zorgt voor het makkelijker toepassen van het steenmeel en is een voedingsbodem voor bodemleven. Er is gekozen voor compost met drie steenmeelniveaus: 0 kg/ha, 1 ton/ha en 2,5 ton/ha. De behandelingen liggen dwars over de plantrijen: met diverse coniferen waaronder Pinus sylvestris, Pinus nigra nigra en diverse Picea-soorten. Afgelopen twee jaar is de proef nauwlettend gevolgd. Er zijn blad- en grondmonsters genomen en waarnemingen gedaan van lengte, dikte en gewasstand.

Gedurende de teelt zijn bewust geen extra meststoffen aangebracht, zodat effecten van Biolit Fijn duidelijk meetbaar zouden zijn. Resultaten proef Bij aanvang van de proef was de calcium/magnesium-verhouding in de bodem niet goed. Het magnesiumgehalte, gebonden aan het klei-humuscomplex, lag te hoog waardoor er sprake was van een kwalitatief matige bodemstructuur. Daarbij was het bodemleven onvoldoende ontwikkeld. Vlak na aanvang van de proef lieten de coniferen een lichte verhoging van silicium in de naalden zien. Opmerkelijk daarbij is dat de coniferen met de hoge dosering (2,5 ton/ha) een lager siliciumgehalte toonden dan de coniferen in de lagere dosering en de blanco-behandeling. Dat komt waarschijnlijk doordat silicium mobiel is in de bodem: na regenval zal het met water wegstromen naar lagere delen in het perceel. Eerdere proeven door teeltadviseur Hans Smeets toonden dat effect ook aan.

Aan het eind van afgelopen groeiseizoen bleken de lengte en de dikte van de coniferen bij de blanco-behandeling, achter te blijven ten opzichte van de lage en hoge dosering compost plus Biolit Fijn. De resultaten van de lage en hoge dosering verschilden niet van elkaar als het gaat om de lengte. De dikte verschilde wel: in de lage dosering waren de bomen dikker dan in de hoge dosering. In zowel 2017 als 2018 is gekeken naar de bodembiologie. Gedurende deze jaren is het aantal goede bodemschimmels en bacteriën wel toegenomen, maar de gehalten zijn nog steeds te laag voor een optimaal bodemleven. Aan het eind van afgelopen groeiseizoen is bovendien nog steeds sprake van een compacte bodem met een te hoog magnesiumgehalte.

Bij M. van den Oever is Smarius toch „erg tevreden met de groei van de coniferen. De planten staan er goed bij en de kleur is goed.” De coniferen blijven staan tot volgend jaar. „De bodem is nog niet optimaal, maar we willen op de langere termijn eraan werken. Onze ervaring is dat je geduld moet hebben; we willen vaak te snel. Terwijl investeringen in de bodem vaak lange-termijnmaatregelen zijn.”