Lang geleden leerde ik in de collegebanken dat Nederland een democratisch systeem heeft. Dat systeem houdt stand door de scheiding van machten. Dat zijn de wetgevende, de rechtsprekende en de uitvoerende macht. Die staan los van elkaar, zo werd ons geleerd.
De Koning bewaakt en symboliseert de eenheid van Nederland. Daarbij is de Nederlandse regering verantwoordelijk voor zijn daden. In dat kader vervult de Koning zijn rol op Prinsjesdag met het voorlezen van de troonrede.
Al decennia lang leert de praktijk dat op allerlei manieren inbreuken worden gemaakt op het hiervoor geschetste model. We praten niet voor niets in Nederland over ’de vierde macht’ als het gaat om de invloed van ambtenaren. Bij allerlei overheidsdiensten, lokaal, provinciaal en nationaal, wordt sturing gegeven aan de uitleg en de uitvoering van wetgeving. Als rechtgeaarde burger of ondernemer heb je daar zo nu en dan mee te kampen. Gelukkig is het Nederlandse klimaat nog niet zodanig dat we over een ’bananenrepubliek’ mogen spreken, maar al geruime tijd wordt gesproken over een klimaatverandering.
Inmiddels lijkt zich uit de vierde macht een aparte categorie ambtenaren zich af te scheiden. In het bijzonder doel ik dan op de Belastingdienst. De uitleg van de Nederlandse wet door sommigen bij de Belastingdienst, begint stil aan extreem bijzondere vormen aan te nemen. Die uitleg en toepassing zijn zodanig dat we wellicht al van de vijfde macht mogen gaan spreken.
Recent werd een kweker geconfronteerd met een overijverige controleur van de Belastingdienst, die erop stond dat alle schriftelijke rekening-courantovereenkomsten met de eigen bv werden voorzien van een einddatum. „U moet zakelijk handelen met uw bv alsof dit een derde is”, werd verteld. „Dat doet hij ook want op geen enkele rekening-courantovereenkomst die hij met de Rabobank is aangegaan, staat een einddatum”, was ons antwoord. „En toch moet het van ons”, aldus de controleur. Ook op andere punten werd er voortdurend gerefereerd aan het zakelijk handelen in de relatie tot de eigen bv. Inmiddels zit de Belastingdienst veel ondernemers hiermee dwars. Het gevolg hiervan is dat er soms juist niet meer zakelijk gehandeld wordt of kan worden en dat met dank aan Koning Belastingdienst, de vijfde macht.
