Klimaatakkoord: miljoenen naar aanplant bos en natuur

De Nederlandse overheid trekt €51 miljoen uit om meer CO2 vast te leggen in bomen, bossen en natuur, zo is afgesproken in het Klimaatakkoord. Dat betekent dat de vraag naar bosplantsoen substantieel zal toenemen.

Het was te verwachten dat de overheid zou investeren in bosplantsoen, want in december stond al in het ontwerpakkoord dat er meer aanplant zou komen om meer CO2 vast te kunnen leggen. De Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) zat tot afgelopen donderdag, daags voordat het kabinet het Klimaatakkoord presenteerde, nog met de overheid aan de zogeheten Klimaattafel Landbouw en Landgebruik voor het nemen van diverse klimaatmaatregelen rondom bomen, bossen en natuur.

VBNE-directeur Dianne Nijland reageert verheugd op het Klimaatakkoord. „Alle maatregelen die wij hadden voorgesteld, zijn integraal overgenomen in het akkoord. Dat is goed nieuws, zeker ook omdat er financiering bij komt van €51 miljoen.” Een jaar geleden, toen de hoofdlijnen uit het akkoord bekend raakten, werd vanuit de boomkwekerij nog sceptisch gereageerd op de overheidsplannen voor meer bosplantsoen. Omdat zulke plannen ook in het verleden werden gemaakt, maar uiteindelijk niet werden uitgevoerd.

Nu is het anders. „Er zit echt wel beweging in”, aldus Nijland, hoewel de uitvoering van de klimaatmaatregelen volgens het Klimaatakkoord nog niet definitief gaat gebeuren. De Tweede Kamer moet zich namelijk nog erover uitspreken. Nijland ziet het positief in. „Het kabinetsplan biedt goede aanknopingspunten voor een verdere uitwerking van het akkoord.”

Het Klimaatakkoord is een 250 pagina’s tellend rapport waarin klimaatmaatregelen voor diverse sectoren zijn benoemd, met daarbij de beoogde emissiereductie van CO2 en het geld dat de overheid ervoor gaat uittrekken. Hoofdstuk C4 (vanaf pagina 140) gaat over Landbouw en landgebruik. De overheid noemt bomen, bossen en natuur de ’aantrekkelijkste koolstofopslag van Nederland’ aangaande biodiversiteit en biomassa.

De rijksoverheid en de provincies stellen dit jaar gezamenlijk een Bossenstrategie op voor de periode 2020-2030, de looptijd van de klimaatmaatregelen. Het zijn er vier:

> ontbossing en daarmee afname van CO2-vastlegging zoveel mogelijk voorkomen;

> klimaatslim beheer voeren in bestaande bossen, natuurgebieden, landschapselementen en openbare ruimte om meer CO2 te kunnen vastleggen;

> rijksgronden inrichten voor nieuw bos en landschap: de bedoeling is dat provincies, gemeenten, waterschappen, infrabeheerders, landbouwers en andere grondeigenaren meer bomen gaan planten. Zo zal de Vereniging van Nederlandse Gemeenten haar leden aanbevelen om per jaar 1% meer bomen te planten. Ook zullen landschapselementen worden hersteld. Bovendien zal LTO zich richting LTO-leden inzetten om agroforestry toe te passen, dus landbouw of veehouderij in combinatie met aanplant van bomen. Hiervoor zal de overheid een subsidieregeling openstellen;

> CO2-vastlegging in de keten versterken: door natuurproducten die vrijkomen bij het beheer van gebieden (denk aan hout, maar ook maaisel) te gebruiken om er bijvoorbeeld bouwmaterialen van te maken, zal de CO2-vastlegging groter worden en de CO2-uitstoot door het gebruik van alternatieve bouwmaterialen worden voorkomen.

De maatregelen worden nog verder uitgewerkt in de Bossenstrategie. Die strategie wordt trouwens versneld opgesteld vanwege het algemene beeld dat sinds begin dit jaar heerst: Nederland zou meer bomen kappen dan aanplanten. „De Bossenstrategie heeft daarom nu een prominente plek in het Klimaatakkoord gekregen, dat is mooi”, aldus Nijland.

Wat de overheid verder gaat versnellen, is het afronden van het Natuurnetwerk Nederland zoals de ecologische hoofdstructuur sinds 2013 heet.  Die versnelling houdt in dat er in 2027 minimaal 80.000 ha nieuwe natuur is aangelegd. Vorig jaar was er trouwens al ruim 35.000 ha gerealiseerd, dus er moet de komende zeven jaar nog minimaal 45.000 ha bij komen.

(kader)

Emissiereductie in vergelijking met glastuinbouw en veehouderij

Met het uitvoeren van de klimaatregelen in de landbouw en in het landgebruik verwacht de overheid een emissiereductie van 0,4-0,8 Mton CO2-eq (megaton CO2-equivalenten) te realiseren. Hiervoor trekt de overheid dus €51 miljoen uit in de periode 2020-2030.

Ter vergelijking: om de CO2-uitstoot in de glastuinbouw te verminderen wordt €250 miljoen uitgetrokken. Maatregelen zoals restwarmte gebruiken, elektrisch verwarmen in plaats van met gas moeten in de glastuinbouw voor een emissiereductie van 1,8-1,9 Mton CO2-eq zorgen. Voor de veehouderij trekt de overheid een paar miljoen meer uit: €252 miljoen voor maatregelen zoals precisiebemesting en stallen emissie-arm maken. Dit moet leiden tot 1,2-2,7 Mton CO2-eq minder CO2-uitstoot.

(kader)

De overheid trekt miljoenen uit om onder andere meer bomen aan te planten. Het betreft dus bosplantsoen. „Robuust bosplantsoen”, verduidelijkt VBNE-directeur Dianne Nijland, „dat klimaatbestendig is ofwel beter bestand is tegen bijvoorbeeld droogte en andere weersextremen.” Een aanplant dient dus niet alleen CO2 vast te leggen, maar ook in zekere mate adaptief te zijn: het vermogen om zich te kunnen aanpassen aan een veranderend klimaat. Voor meer natuur is trouwens niet altijd bosplantsoen nodig. „CO2-maatregelen kun je ook treffen door waterpeilen in verdroogde natuurgebieden te verhogen, wat leidt tot minder emissie.”

Ziekten en plagen komen in het Klimaatakkoord niet voor, maar natuurlijke grenzen van organismen verschuiven wel als gevolg van de klimaatverandering. Fijnspar blijkt niet goed tegen droogte te kunnen, maar in het kielzog daarvan ook meer te lijden onder de letterzetter. En nu de eikenprocessierups drie keer zoveel voorkomt als voorgaande jaren, kun je je afvragen of de meest vatbare zomereik wel robuust genoeg is om aan te planten.

Het bosplantsoen moet ook kwalitatief goed zijn en traceerbaar zijn vanaf de zaadbron tot bij de aanplant, dat was afgesproken in de Green Deal ’Weet welk plantmateriaal je (ver)koopt’. Het vervolg hierop, de Green Deal ’Geschikt plantmateriaal voor een klimaatbestendig bos, natuur en landschap’, zou begin vorig jaar zijn ondertekend. Dat is nog steeds niet gebeurd, maar Nijland verwacht die ondertekening nu echt wel door het Klimaatakkoord. „Die Green Deal is juist gericht op toepassing van klimaatbestendig, dus robuust bosplantsoen.”