Zonneparken dekken grote stukken bodem af. Dit houdt licht tegen en maakt de bodem lokaal droger. De toplaag onder de zonnepanelen wordt droger en compacter en de groei van de vegetatie neemt af. Daardoor is er minder voedsel voor bodemorganismen en verminderde vorming van bodemorganische stof. Dat blijkt onderzoek door studenten van Wageningen Universiteit bij vier zonneparken, meldt de Atlas Natuurlijk Kapitaal.
De studenten onderzochten de gezondheid van de bodem semi-kwantitatief. Met behulp van indicatoren voor de chemische, fysische en biologische condities van de bodem. Deze indicatoren waren de zuurgraad (pH-waarde) en bodemkleur voor de chemie, de bodemtextuur en -structuur voor de fysica, en de aantallen en typen regenwormen en de bodemademhaling door bacteriën voor de biologie. Een verandering in een van deze componenten kunnen effecten van zonnepanelen op de bodemgezondheid aan het licht brengen.
Microklimaat
De observaties laten zien dat het introduceren van zonnepanelen zichtbaar leidt tot het ontstaan van een microklimaat onder de zonnepanelen, doordat de zonnepanelen licht en water tegenhouden. Hierdoor is er minder dichte vegetatie aanwezig onder de zonnepanelen. Daarbij treedt er een verschuiving op in het type vegetatie. Van zonminnende vegetatie met veel grassen, naar vegetatie die wel kan gedijen in de verminderde licht- en watercondities.
Onder de zonnepanelen komen minder regenwormen voor, en is de bodemademhaling verminderd. Opvallend was juist een verhoogde bodemademhaling aan de zuidkant. Dit is misschien te verklaren doordat de bodem, door extra vocht, gunstige condities heeft voor de planten en de bodemademhaling.
Door het plaatsen van zonnepanelen is er minder licht en water onder het paneel beschikbaar en is de toplaag onder het zonnepaneel vaak droger en compacter. Dit leidt tot minder vegetatie en dus ook minder plantenwortels, hetgeen vervolgens leidt tot een afname van het bodemleven.
Belang gezond bodemleven
Het bodemleven heeft belangrijke taken bij onder andere klimaatmitigatie, adaptatie, waterregulatie, reinigend vermogen en het herstellen en versterken van de biodiversiteit. Zo zorgen de bodemorganismen voor het vastleggen van koolstof en het reguleren van wateroverschotten en -tekorten, en voor de nutriëntenkringlopen. Alleen een onafgedekte bodem kan ecologisch goed functioneren.
Mogelijke oplossingen
Een oplossing om dit tegen te gaan is volgens de onderzoekers wellicht het inpassen van zonnepanelen op een manier die de licht- en watercondities zo min mogelijk beïnvloedt. Bijvoorbeeld extra ruimte tussen de zonnepanelen en een hoge opstelling. Ook is het inzaaien van vegetatie die beter gedijt in de schaduw een mogelijke oplossing om de afname van bodemleven en de bodemgezondheid te beperken.
Het onderzoek betreft zonneparken die, gezien de totale levensduur van 25 tot 30 jaar, relatief jong zijn. De onderzoekers verwachten dat de effecten van zonnepanelen hun negatieve trend doorzetten. De bodemorganische stof in de bodem blijft immers afnemen. De bodemgezondheid neemt hierdoor continu af, ook in de toekomst.
Het is volgens de onderzoekers aan te bevelen om zorgvuldig om te gaan met het plaatsen van zonneparken op landbouwgrond, totdat alle – lange termijn – effecten bekend zijn. Verdiepend onderzoek en monitoren van grondgebonden zonneparken moet licht werpen op de langdurige effecten van grondgebonden zonneparken op de levende bodem.
Meer onderzoek
Eerder onderzoek wees overigens uit dat zonneparken beter zijn voor de biodiversiteit dan landbouwgrond.
