De centrale banken wereldwijd hebben maatregelen zonder precedent aangekondigd in de pogingen de economische schade als gevolg van het coronavirus te verzachten.
De Europese Centrale Bank (ECB) koopt dit jaar voor minstens 1.000 miljard euro staats- en bedrijfsobligaties op. Dat komt neer op een steunbedrag van ruim 50.000 euro per seconde tot eind dit jaar! De bank wil zo bedrijven voorzien van voldoende geld en de rentes laag houden, wat de economische terugval op korte termijn moet verzachten en de economische groei daarna aanjagen. De bank voegde eraan toe dat er geen limiet is hoe ver ze bereid is te gaan, mocht dat nodig zijn.
De ECB zei te willen verzekeren dat alle sectoren van de economie profiteren van de genomen maatregelen. Niet alleen de overheden en de financiële instellingen moeten er dus voordeel van hebben, ook huishoudens (bijvoorbeeld via een lagere hypotheekrente) en bedrijven (via kredietlijnen en lagere rentes).
Het is niet voor het eerst dat de ECB schuldpapier opkoopt. Maar waar de regels die daarbij golden voorheen strikt waren, is dat nu heel anders.
Voorheen moest de ECB haar aankopen volgens een verdeelsleutel verdelen per land. De bank kocht dus niet alleen de Italiaanse staatsobligaties maar ook de Duitse. Sterker, omdat het verdeelsleutel gelijk is aan het aandelenbelang in de ECB, gaf de bank van elke 100 euro een kwart aan Duitse staatsobligaties, het land dat die steun eigenlijk niet nodig had.
Sinds kort zijn de regels zo aangepast dat dat de flexibiliteit voor de ECB maximaal is. Zo kan de bank het bedrag van aankopen variëren in tijd (dan meer, dan weer minder op de markt actief zijn) over verschillende activa (bijvoorbeeld dan weer meer bedrijfspapier en daarna meer staatsobligaties) en verschillende landen (bijvoorbeeld dan weer meer Italiaans papier en later juist meer Spaans papier, om maar wat te noemen). Samengenomen kan de ECB bijvoorbeeld gedurende een paar weken alleen maar Italiaanse staats- en bedrijfsobligaties opkopen, als de marktomstandigheden daarom vragen. Daarmee kan de bank gericht inspelen als zich elders op de kapitaalmarkt een ongewenste ontwikkeling voordoet.
De eerste effecten zijn al zichtbaar. De langetermijnrentes in de zwakke eurolanden, zoals Italië, zijn behoorlijk gedaald sinds de aankondiging.
