Acht tuinders draaiden afgelopen jaar mee in een pilot van AgroEnergy om te onderzoeken of de tuinbouw een rol kan spelen bij het vrijwillig aanbieden van secundair regelvermogen aan TenneT. De pilotresultaten laten zien dat nog diverse obstakels uit de weg moeten worden geruimd.
Door de opmars van zon- en windenergie is steeds vaker sprake van een tekort of overschot op het elektriciteitsnet. Veel tuinders springen hier al op in door te reageren op de ’onbalansmarkt’: aan de hand van de actuele voorspelprijs per minuut van TenneT regelen ze hun WKK op of af. „Met de flexibiliteit die een WKK biedt, kun je op verschillende manieren profiteren van de onbalans op het net”, vertelt Chris Feijen, Hoofd Energiemanagement bij AgroEnergy. „De meeste tuinders reageren op de informatie van TenneT. Hierbij heb je vooraf echter geen zekerheid over de prijs die je ontvangt.”
AgroEnergy introduceerde daarom vorig jaar het product FlexLive. Hierbij wordt het regelbare vermogen van WKK’s gezamenlijk aangeboden aan TenneT, waardoor tuinders kunnen deelnemen aan de markt voor zogeheten secundair regelvermogen. „Er zijn diverse markten voor regelvermogen”, legt Feijen uit. „Bij de markt voor secundair regelvermogen draait het om het in balans houden van het aangeboden en gevraagde vermogen op het elektriciteitsnet. Inbieders op de markt voor secundair regelvermogen moeten binnen vijftien minuten het volledige gevraagde vermogen kunnen leveren. Dit is gewoonlijk voorbehouden aan flexibele elektriciteitscentrales en niet haalbaar voor een tuinder met één enkele WKK. Maar samen lukt dit wel; we creëren een soort virtuele elektriciteitscentrale.”
Gezamenlijk inbieden
Op de markt voor regelvermogen kan zowel ’vrijwillig’ als ’gecontracteerd’ regelvermogen worden aangeboden. „Het voordeel van gecontracteerd regelvermogen is dat je ook een bedrag ontvangt voor het beschikbaar houden van regelvermogen.”
Met de FlexLive-pilot wilde AgroEnergy onderzoeken of de regelmarkt, door het elektrisch vermogen van meerdere tuinders te bundelen, ook potentie zou kunnen bieden voor de tuinbouw. Acht tuinders boden van mei tot augustus 2016 in totaal 6,5 MW aan flexibel vermogen in op de vrijwillige markt voor secundaire regelvermogen. Het gezamenlijk inbieden op de regelmarkt liep via de handelsvloer van Eneco, dat het regelbare vermogen van de WKK’s samen met vermogen van elektriciteitscentrales aanbood aan TenneT. De dagnominatie bepaalde of op een bepaald moment regelvermogen kon worden aangeboden. „Voor de biedprijs gingen we uit van de gemiddelde kostprijs van een tuinder met WKK.”
Obstakels
Afgelopen maanden analyseerde AgroEnergy de uitkomsten en ervaringen van de pilot. Eindconclusie is dat het inbieden op de markt voor vrijwillig regelvermogen, in de huidige markt en met de huidige eisen van netbeheerder TenneT, niet rendabel is voor de tuinbouw. Dit heeft diverse redenen. „Onder meer het feit dat TenneT hoge eisen stelt aan de meetinrichting van de deelnemende bedrijven is een bottleneck”, zegt Rudolf de Vetten, projectleider Productontwikkeling bij AgroEnergy. „TenneT wil realtime kunnen uitlezen hoeveel elektrisch vermogen iedere locatie levert. Daarom moest op elke locatie een compleet nieuwe meetinstallatie worden ingericht; een investering van zo’n vijfduizend euro per WKK.”
Een andere tegenvaller was dat minder dan ingeschat kon worden geprofiteerd van de meerwaarde van het zogeheten tweezijdig regelen. „Tweezijdig regelen betekent dat er binnen een kwartier zowel een tekort als een overschot aan elektriciteit is op het net”, legt Chris Feijen uit. „Op de onbalansmarkt heb je de invoed- en afnameprijs, bij regelvermogen geldt de op- en afregelprijs. Deze prijzen zijn in principe altijd gelijk aan elkaar, behalve in kwartieren dat er zowel een tekort als een overschot is op het net. Dan gelden voor op- en afregelen op de regelmarkt beduidend betere prijzen. In 2015 was deze situatie in ongeveer 15% van de kwartieren aan de orde, in de periode van de pilot kwam tweezijdig regelen echter veel minder voor.”
Daarnaast waren er in de eerste weken van de pilot problemen met de interface, de communicatie tussen de tuinders en TenneT. Het bleek lastig om alle gevraagde technische informatie realtime te verzenden. „Hier hebben we echter wel van geleerd. In ieder geval heeft de pilot aangetoond dat het technisch mogelijk is om WKK’s in te zetten voor het leveren van secundair regelvermogen.”
Lange adem
Hoewel de pilot minder positief uitpakte dan verwacht, betekent dit volgens AgroEnergy niet dat vrijwillig regelvermogen kan worden afgeschreven voor de tuinbouw. Het energiebedrijf is in gesprek met TenneT om de eisen voor het inbieden van regelvermogen aangepast te krijgen. „Naast de geschetste obstakels, is het voor de tuinbouw ook een probleem dat – in de markt voor gecontracteerd secundair regelvermogen – alleen kwartaal- en jaarcontracten kunnen worden afgesloten”, zegt Feijen. „Ook dit staat op de agenda bij de overleggen met TenneT. Veel tuinders kunnen immers niet voor een heel kwartaal of een heel jaar elektrisch vermogen vrijmaken. En de markt voor gecontracteerd regelvermogen biedt op lange termijn waarschijnlijk de meeste potentie, aangezien je hierbij – naast een variabele opbrengst – ook een vast bedrag ontvangt.”
Volgens AgroEnergy gaan de aanpassingen die moeten worden doorgevoerd door TenneT waarschijnlijk veel tijd kosten. Dat betekent dat de tuinbouw voorlopig nog niet aan de slag kan met het inbieden van secundair regelvermogen. „Maar dat kan anders komen te liggen als de marktcondities veranderen. De marktomstandigheden voor kolen- en gascentrales zijn niet gemakkelijk. Gaan deze centrale uit, dan ontstaat een gat, waar de tuinbouw op kan inspringen. De ervaring die we hebben opgedaan maakt het in ieder geval mogelijk om snel te schakelen wanneer zich kansen voordoen.”
Tekst: Ank van Lier
Dit artikel stond in het Vakblad voor de Bloemisterij nr. 13 van vrijdag 31 maart 2017
