John Elstgeest (Flower Circus) ontvlucht Oekraïne net op tijd: gas erop en gaan

Hij zit nog vol adrenaline. Zijn trip uit Oekraïne voelt nog steeds onwerkelijk wanneer hij zijn verhaal doet. Niet voor de eerste keer. John Elstgeest, initiatiefnemer van Flower Circus en woonachtig in de buurt van Kiev, was al te horen op Radio 538. Gaf indrukwekkende quotes af. ‘Ik keek in de helblauwe kijkers van een Oekraïense jongen van een jaar of 18 die een tank ging besturen.’ En: ‘We reden met de autoramen open om te horen of de bommen niet te dichtbij kwamen.’ 

John Elstgeest was net op tijd weg uit Oekraïne. Waar veel Oekraïners strandden in lange files, was hij de drukte net voor. Dankzij een sluipweggetje in Kiev, het negeren van orders bij afgezette straten, de gevaarlijke route via het noorden van het land langs de Wit-Russische grens, voorbij artillerie en tanks en met een overdosis geluk. Russische soldaten kwam hij niet tegen. 

‘Ik heb 100 keer 6 gegooid op de juist momenten, vertelt hij vanuit het veilige Westland. Zijn zoontje van 12 speelt de hele dag al in de voetbalkooi. Tussendoor belde hij even met zijn moeder in Oekraïne. ‘Het moet bij hem nog landen, zegt John. Bij hemzelf voelt het hele avontuur ook nog heel onwerkelijk. Misschien dat hij zijn schrale bezittingen die hij meenam op de keukentafel van zijn ouders uitstalt en vastlegt op een foto. Ter herinnering. 

Lukraak

Terug naar donderdagmorgen vroeg. In de nacht van woensdag 23 op donderdag 24 februari valt het Rode Leger Oekraïne binnen. Als John oorlogsgeweld hoort, weet hij wat hem te doen staat. Wegwezen uit Oekraïne. Hij grijpt om 5:00 uur snel wat kleding en haalt zijn arm door het keukenkastje om lukraak wat eten mee te graaien. Noten, gedroogde vruchten, bruine bonen en waxinelichtjes, herinnert hij. Het enige wat hij bewust meeneemt zijn flessen water. Veel tijd is er niet, straks staan alle wegen vol.

Hij stapt in zijn auto en van het dorpje nabij Kiev rijdt hij naar de hoofdstad naar zijn ex-vrouw om zijn allergrootste ‘bezit’, zijn zoon, op te halen. Zij is het er volledig mee eens dat hij hun zoon meeneemt. Die afspraak stond al. In Nederland is het veiliger. Zelf blijft ze. ‘Oekraïne is mijn land. Dit is het land waar ik van hou. Hier hoor ik thuis’, zegt ze. Het is de mentaliteit van de Oekraïners, weet John. ‘Ze zijn bereid om met blote handen een tank tegen te houden. Ze weten waar ze voor vechten. Voor vrijheid. Iets dat wij als zo vanzelfsprekend beschouwen.’

Oekraïners hebben slechte herinneringen aan de Sovjet-Unie. De schaarste aan van alles en nog wat. Een banaan was een unicum. Dat vertelde de ex van Elsgeest hem ooit. Op haar 10^e kreeg ze een banaan van haar vader, die het fruit uit het buitenland had meegenomen. Ze at hem midden op straat op. Een banaan. Dat was zo speciaal. Nu hebben Oekraïners een eigen land opgebouwd met een eigen Europees-Russische cultuur met vrijheden. ‘Ze weten waar ze vandaan komen. Ze weten ook precies waar ze niet naar terug willen.’

Zak stront

John herinnert zich beelden van een oude Oekraïense vrouw die de confrontatie zocht met een Russische soldaat. Ze wilde hem zonnebloemenzaad geven. Hij weigerde. ‘Als jij sterft groeit er nog iets moois uit je, zak stront die je bent’, voegde ze hem toe. Het is een ander voorbeeld dat de vechtlust van de Oekraïners typeert. 

Hij geeft zijn ex-vrouw snel een knuffel en gaat er met hun zoon vandoor. Voor hen is het credo: gas erop en gaan. Ze zijn net op tijd weg, de grote drukte voor. De rit voert langs de Wit-Russische kant van Oekraïne naar de Poolse grens. Een niet populaire grensovergang. ‘Het is een risicovolle route. Afzakken konden we niet. Daar zitten militaire basissen.’ Dan maar vol gas doorrijden en hopen dat het goed gaat bij de grens. Onderweg maakt hij een rekensom. Hoe ver redden we het met de benzine? Bezinepompen rijdt hij voorbij. Het is er veel te druk. Hij besluit langzamer te rijden om benzine te sparen. 100 kilometer van de grens komt hij bij een benzinestation met drie pompen waar maar 20 auto’s in de rij staan. Hij tankt er zijn auto vol. De grensovergang is rustig. En hij heeft zijn papieren op orde. De meeste Oekraïners nemen een andere route. Een route die al gauw vol staat met auto’s. 

Enorm sterk

Zijn zoon bombardeert hij onderweg tot commandant telefoon. Hij beantwoordt appjes onder meer in de app-groep met Nederlanders in Oekraïne. Ook is er via de app contact met de ambassade. Mocht er wat misgaan dan weten ze waar John en zijn zoon zijn. ‘We reden in een ruk door. We wilden niet stoppen. We voelden geen honger, geen dorst. Die gevoelens hadden we uitgeschakeld. Wat dat betreft is het lichaam enorm sterk.’ Pas voorbij Warschau is er enige ontspanning. Hij laat zijn zoon lekker slapen en rijdt pas verder als hij wakker is.

John zegt half-voorbereid aan de reis te zijn begonnen. De benzinetank van zijn auto was gevuld. Voor het geval dat. De papieren waren op orde. Voor het geval dat. En de afspraak met zijn vrouw over hun zoon stond. Voor het geval dat. 

Tegelijkertijd kwam de Russische aanval totaal onverwacht. Ja, de Amerikanen waarschuwden al een week lang aanwijzingen te hebben dat de Russen zouden komen. Maar in Oekraïne verwachten ze een inval van het Rode Leger in het oosten. Daar waar al acht jaar lang gevochten wordt tussen Russische separatisten en Oekraïners. Poetin zou na onderhandelingen van de gewonnen 10 kilometer er 5 teruggeven. En dan weer terug naar normaal, was de verwachting van Oekraïners.

Gezellig interview

Woensdag 16 februari zat John ’s avonds nog in de sportschool. Grapte daar dat hij snel naar huis moest omdat de Russen kwamen. Vrijdag 18 februari produceerde hij nog een show op YouTube. Hij spreekt over een gezellig interview. Een week later zou dat worden uitgezonden op zijn YouTubekanaal. Die vrijdagavond kwam hij echter al in Nederland aan. Na een rit van 2100 kilometer. In Oekraïne is het oorlog. Ook een dag voor de inval maakte hij nog grappen. ‘Niemand heeft kunnen voorspellen dat dit ging gebeuren. Iedereen werd erdoor overvallen.’

John is actief in de sierteelt met zijn bedrijf Flower Circus. Hij is een opvallende verschijning als circusdirecteur op beurzen. Heeft een YouTube kanaal. Zijn medewerkers bleven achter in Oekraïne en zijn ‘gewoon’ aan het werk. 

Zijn eigen business gaat door. Hij nam zijn laptop en telefoon mee. Het grootste deel van zijn business was door corona toch al online. En bij zijn ouders hing een reservepak en een reserve hoge hoed van de circusdirecteur die hij op sierteeltbeurzen is. ‘Die komen goed van pas. Dat ik weinig andere spullen heb is bijzaak.’ Dan met zijn zwarte humor: ‘Ik zei net nog tegen mijn ouders. Ik ben bijna miljonair. Zes nullen heb ik al. Nu de 1 nog.’ Niets weegt echter op tegen zijn belangrijkste bezit, realiseert John zich. Zijn zoon van 12. 

Flower Circus live

Op vrijdagmiddag 4 maart gaat een speciale online Flower Circus show live waarmee John ook geld wil inzamelen voor Oekraïne. ‘Deze show gaat om meer dan bloemen. Gedurende het event, waarin Mark Frank zijn commerciële en inspiratievolle bloemwerk demonstreert, zamelen we ook geld in voor medische hulp in Oekraïne’, aldus John.

Tekst: Arie-Frans Middelburg, Vakblad voor de Bloemisterij | Foto: Flower Circus