’Gezondheid en groen zijn kernwoorden voor toekomst’

Niek Roozen was betrokken bij elke Floriade sinds 1972. Eerst als student, later als lid van het werkteam en in 2002 als hoofdontwerper. Daarnaast verzorgde hij sinds 1982 over de hele wereld Nederlandse inzendingen. Bij de Floriade in Almere is Roozen onderdeel van het Groenteam dat verantwoordelijk is voor het bestaande groen en het arboretum. ‘Gezondheid en groen zijn kernwoorden voor de toekomst.’

Niek Roozen ziet de totstandkoming van de komende Floriade met vertrouwen tegemoet. ‘Ik heb het vaker meegemaakt, de openingsdatum staat vast, daar is geen discussie over. Als het af moet zijn, is het ook af.’ Inmiddels is hij 3,5 jaar aan het werk aan de groenstructuur van de Floriade in Almere, samen met andere externe partijen. Van de totaal 2.500 bomen die op het tentoonstellingsterrein worden geplant, waarvan 2.300 in het arboretum, is bijna 95% aangeplant. Alleen dit najaar worden nog een aantal grote maten bomen voor op het centrale plein aangevoerd. Deze staan in airpots bij kwekers te wachten tot ze kunnen worden geplant.

Volgens Roozen is de aanleg van de Floriade Almere uniek in vergelijking met eerdere internationale tentoonstellingen. ‘Bijna alle tuinbouwtentoonstellingen over de hele wereld worden als park ontworpen en blijven daarna ook als park in gebruik. Dat zie je in Amsterdam waar het Amstelpark, Beatrixpark en het Gaasperpark nog liggen, in de Haarlemmermeer, maar ook in Beijing waar in 2019 de laatste wereldtuinbouwtentoonstelling werd gehouden. In Almere staat al van te voren vast dat het tentoonstellingsterrein een groene woonwijk wordt. Een half jaar vindt de Floriade plaats, daarna wordt de woonwijk verder ontwikkeld. Normaal wordt achteraf naar een bestemming gezocht, de legacy van de tentoonstelling, maar in Almere is die er al vooraf.’

Ingewikkelder

Dit gegeven maakt de Floriade in Almere wel ingewikkelder. ‘Je hebt, naast de Stichting Floriade en het gemeentebestuur, met een derde speler te maken, de projectontwikkelaar. Deze heeft logischerwijs andere belangen en wil er ook iets aan over houden.’ De afgelopen jaren heeft deze constructie ook voor het nodige gedoe gezorgd rond de organisatie van de tuinbouwtentoonstelling. Maar Roozen is dat inmiddels gewend van eerdere Floriades. ‘Het gaat vaak over het aantal bezoekers en geld, en over het oubollige imago. Het is jammer dat daar steeds de nadruk op ligt. Natuurlijk is het leuk dat er bezoekers komen die van al die bloemen en planten genieten, maar het gaat erom dat de juiste partijen worden bereikt. Het gaat erom de nieuwste ontwikkelingen en technieken van de Nederlandse tuinbouw te laten zien.’

Daarnaast is volgens hem het gegeven dat de nieuwe groenstructuur wordt aangelegd in combinatie met het bestaande groen heel bijzonder. ‘De waarde van al die bomen die er staan, dat kun je nauwelijks in geld uitdrukken. Door bestaand groen te gebruiken realiseer je veertig tot vijftig jaar tijdswinst. Het is een statement in de omgang van natuur en groen in steden.’

Concept De Groene Stad

Roozen memoreert dat het concept van De Groene Stad, dat nu wereldwijd wordt omarmd, is gelanceerd tijdens de Floriade in 2002. ‘Jan Habets van Plant Publicity Holland (PPH) heeft dit concept in samenwerking met bureau Niek Roozen Landscape ontwikkeld. Destijds keken bouwers nog totaal anders aan tegen groen. Dit thema dat centraal stond tijdens de internationale tuinbouwtentoonstelling in de Haarlemmermeer, heeft eraan bijgedragen dat er veel meer aandacht is voor groen in de stedelijke omgeving.’

Toch is er ook in Nederland veel veranderd sinds de laatste Floriade die in 2012 in Venlo werd gehouden. Er zijn geen productschappen meer en als gevolg daarvan ook geen grote collectieve inzendingen vanuit de verschillende sierteeltsectoren. Het enthousiasme vanuit de sectoren is volgens Roozen echter niet minder, in tegendeel zelfs. ‘Er zijn nu meer sierteeltbedrijven betrokken bij de laanbomen op de Floriade dan bij eerdere tentoonstellingen. We hebben nu misschien geen rosarium en geen grote collectieve inzendingen. Maar we hebben een groenstructuur van 82.000 m² en bomen die door meer dan honderd laanboomkwekers gratis ter beschikking worden gesteld.’

Hij is gegrepen door het enthousiasme van kwekers om deel te nemen aan de Floriade. ‘Niet alleen laanboomkwekers, maar ook kwekers van fruitbomen, rozen, vaste planten en bollen.’ Enthousiast vertelt hij hoe hij, samen met dendroloog Jaap Smit die deel uitmaakt van het Groenteam, en Christiaan Pfeiffer, landschapsarchitect gemeente Almere, bij kwekers langs gaat om bijzonder sortiment uit te zoeken. ‘Vaak komt dan de oude baas ook nog even kijken, om ergens achter op de kwekerij een bijzondere boom te laten zien. Jaap heeft door zijn werk een groot netwerk en kent heel veel kwekers. De bomen komen uit heel Nederland.’

Promotie tuinbouwsector

Uitgangspunt van de wereldtuinbouwtentoonstelling blijft promotie van de tuinbouwsector, zowel de sierteelt als de voedingstuinbouw. ‘Het gaat daarbij om meer dan alleen bloemen en planten. Het gaat ook over binnengroen, over de rol van natuur in steden, over de noodzaak van vergroening in combinatie met verdichting. We willen oplossingen laten zien, het verhaal vertellen van de Groene Stad dat sinds 2002 de hele wereld is overgegaan, eerst naar Duitsland in 2003, toen naar Shenyang 2006, Chiangmai 2008, Taipei in 2012, Suncheon 2013, Antalya 2016, Beijing in 2019 en in 2022 in Almere.’

Toch ziet Roozen ook dat wereldtuinbouwtentoonstellingen meer worden gewaardeerd in het buitenland dan in Nederland zelf. Wat opvallend is aangezien de tuinbouw zo belangrijk is voor ons land, in combinatie met onze expertise op gebied van kassenbouw, voeding, onderzoek door Wageningen, veiling Royal FloraHolland. ‘We zouden hier apetrots op moeten zijn’, verzucht hij. ‘Gezondheid en groen zijn de kernwoorden voor de toekomst. Voedingstuinbouw en sierteelt vervullen hier een heel belangrijke rol in.’

Negativiteit

De landschapsarchitect heeft persoonlijk kunnen ervaren hoe er in het buitenland tegen de Nederlandse inbreng wordt aangekeken. ‘In China en Taiwan leeft de hele stad mee met de Floriade. Je wordt er met egards ontvangen. In Nederland heerst vaak negativiteit rond de Floriade, terwijl we iets ontzettend moois in handen hebben. Wees je daar bewust van.’

Tegelijk ziet hij ook dat gemeenten achteraf nooit spijt hebben van deelname. ‘Steden zijn trots om de Floriade te mogen organiseren. Er blijft veel groen achter en andere ontwikkelingen worden er door versneld. In het Gaasperpark in Amsterdam staan de bomen er nog steeds. In de Haarlemmermeer heeft het groen een enorme opwaardering gekregen en wordt er door enorm veel mensen gerecreëerd. Zoetermeer hield een station over aan de Floriade. Ook zie je in Duitsland dat ze heel goed zijn in het koppelen van groenstructuren rond internationale tentoonstellingen. Je krijgt er een rijkere omgeving en economische spin-off voor terug.’

Toekomst voor Floriade

Roozen denkt dan ook dat er zeker toekomst is voor de Floriade. ‘Van ooit een bloemententoonstelling heeft het zich ontwikkeld tot een hele groene stadswijk. De visie is veranderd. We gaan nu meer richting groen innoveren en integreren, van natuurinclusief naar groeninclusief bouwen. Zie het grote belang van groene gezonde buitenruimtes tijdens deze pandemie. Misschien dat de volgende Floriade in 2032 geheel eetbaar wordt, met naast de voedingstuinbouw alleen maar eetbare sierplanten en voedselbossen. Of een geheel virtuele Floriade.’

Volgens hem zijn er nog vele onderwerpen die een toekomstige tentoonstelling kan oppakken, van het vergroenen van industriegebieden en woestijnen, tot biodiversiteit en klimaatverandering. ‘Welk sortiment voor de toekomst kunnen we ontwikkelen? Welke variëteiten kunnen tegen warmte, extreme droogte of tropische regenbuien? Er is nog zoveel wat je met groen kunt doen.’

Liefde voor bloemen is met paplepel ingegoten

Niek Roozen is zoon van een bloembollenkweker uit Heemstede en kreeg zo de liefde voor bloemen en planten met de paplepel ingegoten. Door zijn grote passie voor tekenen kwam hij via een studie Landschapsarchitectuur in het vak van landschapsarchitect terecht. Met zijn eerste bureau Groep A5, een maatschap met vier mede-afgestudeerden opgezet in 1974, kwam hij al regelmatig in aanraking met opdrachten in het buitenland. Dit waren vooral de Nederlandse inzendingen voor internationale tuinbouwtentoonstellingen. Het maken van bijzondere concepten en groene masterplannen heeft vanaf dat moment een vlucht genomen.

In 1983 startte hij zijn eigen bureau: Niek Roozen BV. Na de opdracht ‘Hoofdontwerper Floriade 2002’ maakte zijn bureau een sterke internationale groei door. Afgelopen jaar heeft Roozen zijn aandelen overgedragen aan twee medewerkers met vele jaren ervaring. Hij blijft wel als adviseur bij het bureau Niek Roozen Landscape betrokken, en is daarnaast onderdeel van het Groenteam van de Floriade 2022.

Tekst Ralph Mens, Tuin&Landschap | Foto’s Niek Roozen