Steeds intensiever samen verder

De schaalvergroting in de sierteeltsector zet door. Bedrijven worden groter en ook de intensiviteit van het samenwerken neemt toe. Binnen een gewasgroep worden fusies aangegaan en portemonnees gedeeld. Dit alles om het individuele bedrijf meer toekomstbestendig te maken. Langzaamaan lijkt het familiebedrijf om te turnen in een ‘bedrijf van families’.

In de jaren negentig ontstonden de eerste telersverenigingen. Krachten werden gebundeld om vooral de retail te kunnen voorzien van grote volumes. Vandaag de dag gaat de samenwerking verder dan alleen dat stukje afzet. Fusies worden aangegaan en verenigingen worden omgezet naar ondernemingen.

Colours of Nature is een voorloper wat betreft het werken binnen een coöperatie. Zes familiebedrijven werken al veertien jaar intensief met elkaar samen. Soorten worden over de kwekerijen (totaal 32 ha) verdeeld, de telers hebben een bedrijf gezamenlijk aangekocht en een boeketterie gestart. De opbrengsten van de bloemen worden op een hoop gegooid en op basis van volume en assortiment onder de leden verdeeld. Voorzitter Willem Batist: „Toen de samenwerking nog vrijblijvend was, was er veel discussie over orders en allerlei andere pijntjes. Nu we één bedrijf zijn, is er rust en wordt er vooral over de toekomst gepraat.”

Individuele ondernemers moeten bij zo’n hechte samenwerking een stuk eigen identiteit opgeven. Dat hebben de leden van Zentoo ook ondervonden. De telersvereniging heeft bijna 80 ha chrysanten onder haar hoede en wil groeien naar 125 ha. „Er zijn gesprekken met andere telers die in willen stappen”, aldus Edwin Steenbergen, een van de drie directieleden.

Marktaandeel
Steenbergen vertelde onlangs op een bijeenkomst op de kwekerij van Michel en Moniek Grootscholten, het twaalfde lid van Zentoo, dat men een marktaandeel van 35% heeft bij troschrysant. Ook in de segmenten pluischrysant en santini wil men zo’n marktaandeel behalen. Je hebt dan namelijk een grotere stem in gesprekken met veredelaars over sortiment en in overleg met toeleveranciers en afnemers kun je als collectief meer bieden.

Er wordt gewerkt met ’een portemonnee’ voor inkomsten en gezamenlijke uitgaven, waarbij teeltprestaties onder of boven de afgesproken norm navenant worden beloond. De teler bepaalt dus nog steeds zelf een belangrijk deel van zijn inkomen. Zentoo wil graag haar functie als zogeheten one-stop-shop voor chrysant uitbreiden. Op de vestigingen Naaldwijk en Aalsmeer van Royal FloraHolland hebben ze een depot voor het verzamelen en verhandelen van hun bloemen. De koelruimte in Naaldwijk is afgelopen maanden verdubbeld. Er staan zeventien medewerkers op de loonlijst bij Zentoo voor het om-/verpakken, alle logistieke handelingen, centrale planning (wat is nodig en waar planten we dat?), algehele kwaliteitscontrole en de verkoop van de chrysanten.

Tegen elkaar uitgespeeld
Focus on Gerbera heeft onlangs de knoop doorgehakt. Zij hebben een coöperatie opgericht en alle negen gerberatelers treden sinds dit jaar onder Summit Gerbera naar buiten. Teler Peter Barendse geeft aan dat dit traject anderhalf jaar geleden is ingezet. „De orders voor de retail vulden we met de vereniging Focus on Gerbera samen in, maar de leveringen aan de groothandel deden kwekers nog zelf en daarbij zaten we elkaar in de weg. Telers waren niet specialistisch genoeg en werden soms tegen elkaar uitgespeeld. Dit is niet wenselijk en daarom hebben we de handen nog meer ineengeslagen. Je denkt allemaal dat je het zelf goed doet, maar we zijn ervan overtuigd dat we samen meer slagen kunnen maken”, motiveert hij.

De gerberatelers willen zich verder specialiseren. Op dit moment is het gezamenlijke areaal 50 ha en hebben telers soms dertig soorten op het bedrijf staan. Dit wordt straks per segment verdeeld. „De ene kweker zal aan de retail gaan leveren en de ander weer aan de groothandel. Wie dat uiteindelijk doet, is niet belangrijk. Iedereen moet kostendekkend kunnen produceren. Als de markt het niet betaalt, moet het uit de coöperatie komen”, legt hij uit.

Barendse verwacht door de verdere specialisatie vooral efficiënter te kunnen produceren. Telers voeren onder één veilingnummer aan en dit levert een besparing van de veilingkosten op. Barendse beschouwt dit als bijkomend voordeel. „Dit is niet de reden geweest om te fuseren. Het geld dat we besparen, steken we in de organisatie. Daar kunnen we bijvoorbeeld een ruimte op de veiling voor huren of een verkoper aannemen.”

Zelf verantwoordelijk
VannoVa is zeven jaar geleden opgericht en sinds 1 december 2018 zijn de negen chrysantentelers een coöperatie met een areaal van 34 ha. Een motivatie daarvoor was om veilingkosten te besparen, maar ook om dichter tot elkaar te komen. „We groeien steeds meer naar elkaar toe. We doen een stuk inkoop samen en benutten elkaars kwaliteiten”, zegt chrysantenteler Laurens van der Lans. De kosten van de coöperatie worden betaald door de leden op basis van m². „Het is een lage prijs en als de pot leeg is, krijgen we een rekening van de penningmeester.”

Bij VannoVa gaat de samenwerking minder ver dan bij bovengenoemde voorbeelden. Niet alles wordt op de grote hoop gegooid. Ondernemers bouwen ook aan hun eigen naam. „Bij ons is iedereen zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit en niet een ander. Als je echt met één portemonnee gaat werken, dan moet je toch een stuk eigen identiteit opgeven. Daarvoor vind ik het ondernemen nog te leuk”, zegt Van der Lans. Hij verwacht wel dat de samenwerking de komende jaren zal intensiveren en dat ze meer van elkaars kennis gebruik zullen maken. Ook sluit hij het samengaan van kwekerijen binnen de groep niet uit om zo bedrijven meer toekomstbestendig te maken. Dat laatste horen we bij andere coöperaties ook.