De tuinontwerper moet zuinig zijn op zijn kunstenaarschap en waar nodig zijn auteursrecht opeisen. Zijn ontwerp is immers geen behangetje dat eindeloos gekopieerd kan worden? Dat vindt tuinontwerper Carien van Boxtel. „Het auteursrecht geeft je het recht om te zeuren.’’
De ex-advocaat en tuinontwerper gaf tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de TuinOntwerpersGroep (TOG) op 23 januari een lezing over auteursrecht op tuinontwerp.
Voordat Van Boxtel tuinontwerper werd, werkte ze vijftien jaar als advocaat op het gebied van intellectueel eigendom. „Door mijn nieuwe vak ben ik me echter meer met mijn oude vak gaan bezighouden.’’ Omdat het auteursrecht volgens haar niet tot de tuinwereld is doorgedrongen. Terwijl er wel degelijk auteursrecht geldt op tuinontwerpen, zo concludeerde enige tijd geleden ook al Bernt Hugenholtz, hoogleraar informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam.
Met als gevolg dat tuinontwerpen en tuinelementen straffeloos kunnen worden gekopieerd en dat het veelvuldig misgaat met de naamsvermelding van de maker wanneer er over het tuinontwerp wordt gepubliceerd.
Eigen creatieve keuzes
Op basis van artikel 10 van de Auteurswet kun je tuinontwerpen als auteursrechtelijk beschermd beschouwen. Voorwaarde is wel dat het ontwerp (enigszins) origineel is, er moeten ’eigen creatieve keuzes’ zijn gemaakt.
Dit betekent dat zowel de exploitatierechten als de morele of persoonlijksheidsrechten bij de maker liggen. In de praktijk betekent dit dat een tuinontwerper zich kan verzetten tegen de reproductie (kopiëren) van zijn ontwerp, de publicatie van foto’s van een door hem ontworpen tuin en de nabootsing van zijn ontwerp (eventueel in gewijzigde vorm). Dit zijn sterke rechten, de tuinontwerper heeft ze zodra het werk er is. „De dooddoener ’je moet niet zeuren, je bent toch betaald’ gaat dan ook niet op’’, zegt Van Boxtel. „De morele rechten verschaffen je het recht om te zeuren.’’
Vak serieus nemen
Het is volgens Van Boxtel belangrijk om in actie te komen zodra een ander goede sier maakt met je werk omdat je anders wellicht toekomstige inkomsten misloopt of je reputatie wordt geschaad. „Wees zuinig op je ontwerp, op je kunstenaarschap. Een tuinontwerp is geen behangetje. Je kunt het niet zomaar eindeloos kopiëren.’’ Dat een tuinontwerper in de zaal de samenwerking met een hovenier verbrak nadat het bedrijf een ontwerp van haar zonder toestemming ook in vijf andere tuinen had toegepast, juicht Van Boxtel toe. „Dat bewijst dat je je vak serieus neemt, een goed tuinontwerp is immers uniek, afgestemd op de context en de sense of place.’’
