Herstructurering en verdere verduurzaming van de glastuinbouw blijven noodzakelijk, ook al zijn tuinders sinds vorig jaar weer meer gaan verdienen en loopt de bereidheid tot verandering bij hen terug. „Het maakt niet uit hoeveel je vandaag verdient; als we zo doorgaan, verdienen we morgen niets meer. Een ommezwaai is meer dan ooit nodig”, zegt Lucas Vos, CEO van Royal FloraHolland en lid van de stuurgroep die leidinggeeft aan de Coalitie Herstructurering en Ontwikkeling Tuinbouwsector (HOT).
Coalitie HOT wil dit jaar sterk inzetten op fysieke herstructurering van de glastuinbouw, een verdere verduurzaming van de energievoorziening en het professionaliseren van het ondernemerschap. De aanpak van de herstructurering mag wat Vos betreft dwingender worden. „Vooral als het gaat om de fysieke herstructurering in het Westland. Het is zaak dat hierin echt actie wordt ondernomen. Toonaangevende bedrijven willen we behouden voor het Westland. Maar als het nodig is dat ze hun productielocaties buiten het Westland door ontwikkelen, omdat er gewoon te weinig ruimte is, dan moeten we ze hierbij helpen. Dat houdt ook in dat we bijvoorbeeld gemeenten moeten ondersteunen wanneer particuliere woningen in de weg liggen.”
Grootschaligere bedrijven
Volgens Vos dringt de tijd, aangezien het productaanbod in het buitenland sneller groeit dan in Nederland. „Een geluk voor ons is dat de vraag wereldwijd ook harder groeit dan het aanbod. Tegelijkertijd zie je in het buitenland ook grotere bedrijven ontstaan, met een sterke focus op een bepaald marktsegment. Hierdoor kunnen zij tegen lage kosten produceren en een grote markt bedienen. Ook in Nederland dienen we daarom de slag te maken naar grootschaligere bedrijven en meer samenwerking binnen telersverenigingen. Er is geen tijd te verliezen.”
Zowel Vos als Cees Veerman, voorzitter van Coalitie HOT, vinden dat ook duurzaam produceren een basisvoorwaarde is voor een toekomstbestendige tuinbouw. Zowel qua kostprijs als in de markt is daarmee veel te winnen, vooral in de sierteelt. „De meeste telers doen mee aan MPS omdat het moet, niet omdat men echt de noodzaak voelt.” De FloraHolland-topman is van mening dat vooral telersverenigingen een sleutelrol kunnen vervullen in de transitie naar een duurzame glastuinbouw. „Wanneer een telersvereniging als Zentoo ervoor kan zorgen dat alle chrysanten op een bepaalde manier worden geproduceerd, kun je echt een verschil maken in de markt. Pak je dat als individuele tuinder op, dan blijft de impact beperkt.”
De vruchtgroentesector loopt op dat gebied voor op de sierteelt. Veerman: „We streven ernaar om de milieu-impact in 2026 te hebben gereduceerd tot nul. Daarvoor willen we onder meer in gesprek met retailers en maatschappelijke organisaties. We willen geen vijand meer zijn, maar een partner worden.” Veerman vindt dat de groenteteelt daarbij samen kan optrekken met de sierteelt, zodat telers – via bedrijfsbezoeken en bijvoorbeeld discussies – van elkaar kunnen leren.
Vet cool
Naast herstructurering en verdere verduurzaming zijn digitalisering en vraaggestuurd produceren volgens Vos belangrijke speerpunten. „Een randvoorwaarde om dit alles te kunnen realiseren, is dat we voldoende jonge mensen aan ons weten te binden. Laat jongeren beseffen dat het vet cool is om in de tuinbouw te werken!”
Veerman benadrukt dat telers ook de ommezwaai van ondernemer naar onderneming moeten maken. Om de continuïteit van een bedrijf te waarborgen, moeten ondernemers op een andere manier gaan opereren. „Dat hangt ook samen met de verdere schaalvergroting van de bedrijven, die plaatsvindt in het kader van de herstructurering. Wanneer een bedrijf groeit, veranderen de structuur en het karakter van de onderneming. Er komen bijvoorbeeld risicodragende financiers, waardoor je als tuinder niet meer alleen de baas bent en de rollen binnen het bedrijf veranderen. Professionalisering van bedrijfsvoering en afzet is dan nodig. Die zaken brengen we bij de ondernemers tussen de oren; daar gaat Coalitie HOT een rol in spelen.”
