Vandaag neem ik de ruimte om te bespiegelen over een belangrijke trendbreuk in 2020; de versnelling in de consolidatieslag. Er was een tijdelijke pauze tijdens de eerste coronagolf, maar daarna is de beweging in volle hevigheid doorgezet; de tweede coronagolf heeft in tegenstelling tot de eerste, geen rem gezet op deze trend.
We zien in de glasgroente de ene na de andere overname of fusie van teeltbedrijven ontstaan. Bij de tuinbouwbouwtoeleveranciers (zoals kassenbouwers, installateurs, techniekbedrijven) zien we hetzelfde. Wanneer je kijkt in de sierteeltketen is de consolidatieslag in de veredeling en bij de groothandel bloemen en planten in een verdere versnelling gekomen. Wat voorbeelden: met de samenwerking van DFG en Waterdrinker ontstaat een partij van nagenoeg 2 miljard euro jaaromzet. Ook Royal Lemkes, FleuraMetz, Groenland en de Floral Trade Group hebben het afgelopen jaar meerdere overnames of samenwerkingsverbanden opgetuigd. Ongetwijfeld sla ik er nu een paar over. Een snelle rekensom laat zien dat de vijf genoemde partijen samen goed zijn voor circa 50% van de Nederlandse sierteeltexport. Staan ze eind 2021 samen op 60%? De tijd zal het leren.
Dit gezegd hebbende, valt het verder op dat het bij de teeltbedrijven in de sierteeltketen redelijk rustig is op het gebied van consolidatie. Samenwerkingsverbanden zoals telersverenigingen zijn er genoeg, op het fusie- en overnamefront is het (nog) relatief rustig (buiten enkele fusies in lelie, chrysant en groene potplanten). Stilte voor de storm? Of is er überhaupt geen noodzaak toe? Een gerbera is tenslotte geen tomaat of een komkommer?
Dat laatste klopt zeker, sierteeltproducten hebben een andere toegevoegde waarde dan commodities als tomaat, paprika of komkommer. Naar mijn mening is deze toegevoegde waarde geen drijfveer voor consolidatie. Er zijn andere belangrijke redenen. Ik licht er twee uit. Allereerst verschuift de bloemen- en plantenhandel meer naar grootschalige retail. Deze retail schaalt in hoog tempo op door dezelfde beweging: consolideren door fusies en overnames. Ten tweede geeft corona een impuls aan de consumentenvraag bij het grootschalige retailkanaal. Daardoor nemen de volumes extra toe, omdat alternatieve verkooppunten niet altijd open (kunnen) zijn, met uitzondering van online uiteraard.
Genoemde bewegingen kunnen een belangrijk nadeel met zich meebrengen. Nagenoeg alle grote retailers willen zichzelf onderscheiden op een hoge kwaliteit en een lage prijs. Duurzame productie tegen een faire telersprijs is nog geen gemeengoed. Genoemde inkoopkracht van de super- en bouwmarkten zorgt in de regel voor scherpe onderhandelingen met leveranciers. Deze leveranciers proberen dit op te vangen door onder andere verlaging van overheadkosten door schaalomvang, synergievoordelen binnen het bedrijf te benutten en door vaste scherpe leveranciersafspraken met teeltbedrijven af te sluiten.
Is het nodig dat teeltbedrijven in de sierteelt consolideren? Ja, het kan logisch zijn wanneer de consument jouw producten koopt in één van de grootschalige retailkanalen (inclusief gecentraliseerde inkoop van tuincentra en bouwmarkten). Maar nee, het is zeker geen must wanneer jouw product een bescheiden marktomvang heeft of voldoende onderscheidend is (niche in de volksmond). Wanneer jouw product uitwisselbaar is in het retailkanaal, dan kan schaalgrootte een antwoord zijn voor het bedrijfsmodel van de toekomst. Uiteindelijk zijn veel sierteeltproducten denk ik uitwisselbaar. Wanneer jouw klant groter wordt, komt vanzelf de vraag, doe je mee?
Is daarom het advies: consolideren maar? Nee, zeker niet. Het gaat erom te zien wat er om je heen gebeurt en voorbereid te zijn wanneer een afnemer op het erf komt en vraagt naar een vaste levering. Zorg ervoor dat je dan weet wat je wilt. De vraag kan zomaar eens heel snel op je pad komen.
