De corona-pandemie zorgt voor een groter aanbod werkzoekenden in zowel binnen- als buitenland. Of dit tijdelijk of meer structureel tot minder krapte op de agrarische arbeidsmarkt zal zorgen is nog zeer onzeker. Dit staat in het Rabobank-rapport ’Samenwerken aan toekomstbestendige arbeid in land- en tuinbouw’.
Vorige week kwam ABN Amro tot een soortgelijke conclusie. In een interview deze week in het Vakblad voor de Bloemisterij voorspelt Han Mesters, sectorbanker zakelijke dienstverlening, dat na de coronacrisis schaarste aan arbeidsmigranten zelfs nog groter is.
Tijdelijke aard
In het Rabobank-rapport vragen analisten zich ook af of arbeidskrachten uit bijvoorbeeld de horeca, recreatieve sector of industrie in de land- en tuinbouw zullen gaan werken. Deze sectoren zijn deels in andere regio’s geconcentreerd en het karakter van het werk is zeer verschillend (relatief fysiek van aard in de agrarische sector).
Daarnaast is de vraag relevant of de werkloosheid in Midden en Oost-Europa zal leiden tot een groter aanbod arbeidsmigranten. Dit zal waarschijnlijk wel het geval zijn op korte termijn, maar op langere termijn zullen deze landen weer het snelle economische groeipad oppakken.
Bredere analyse
Het Rabobank-rapport staat niet alleen stil bij de gevolgen van de coronacrisis op de arbeidsmarktsituatie. De analyse is breder en dieper. De vraag om arbeid gaat immers verder dan de dringende behoefte aan helpende handen. Productie op grote schaal, meer samenwerking binnen de productieketen, automatisering en digitalisering maken het werk in de agrarisch sector complexer, maar deels ook eentoniger. Door te investeren in mensen én in technologie kan de sector zich voorbereiden op een toekomst met voldoende medewerkers.
Flexwerk nodig, maar ook risicovol
Voor een sector met veel piek- en seizoenswerk is flexibele arbeid een uitkomst. Hoewel er voordelen aan flexibele arbeid zijn, is de onzekere beschikbaarheid van arbeidskrachten een risico. Zo is in vergelijking met 2016 het aantal vacatures in de land- en tuinbouw verdubbeld en geven veel meer bedrijven aan dat het personeelstekort een belemmering is (bron: CBS). Dit heeft te maken met de toenemende werkgelegenheid en dus concurrentie voor werkgevers in Nederland, maar ook met de toegenomen welvaart in Midden- en Oost-Europa. Daardoor is het moeilijker om arbeidsmigranten te werven. De Rabobank-analisten verwachten dat de coronacrisis hier weinig aan verandert, ook niet als de werkloosheid in bepaalde andere sectoren zal toenemen.
Drie oplossingen
Zij zien drie mogelijke oplossingen voor voldoende werknemers voor boeren en tuinders: meer aandacht voor mensen, help machines en mensen om goed samen te werken en meer technologie.
Lees ook het Wageningen UR onderzoeksrapport ‘ Arbeid in de toekomst : Inzicht in arbeid en goed werkgeverschap in de tuinbouw’ welke uitkwam in januari 2020. In dit rapport beschrijven we niet alleen de actuele situatie t.a.v. van arbeid en robotisering op tuinbouwbedrijven, maar benoemen we ook hoe door te investeren in mensen én in technologie de sector zich kan voorbereiden op een toekomst met voldoende medewerkers! https://www.wur.nl/nl/Publicatie-details.htm?publicationId=publication-way-353539313436